Ở vùng đất Hà Tĩnh, một nghề thủ công truyền thống đang dần được hồi sinh nhờ vào sự kiên nhẫn và đam mê của thầy giáo Nguyễn Quang Thuận, người đã chọn gắn bó với nghề khảm sành, khảm sứ. Đây là một nghề đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn cao độ, nhưng cũng mang lại những giá trị nghệ thuật độc đáo.
Nghề khảm sành, khảm sứ từng một thời thịnh vượng ở vùng đất Bình An, huyện Lộc Hà cũ, nay là xã Lộc Hà. Tuy nhiên, sau nhiều năm, nghề này đã mai một và chỉ còn là hoài niệm của những người cao tuổi. Trong bối cảnh nhiều người lãng quên những giá trị thủ công truyền thống, thầy Nguyễn Quang Thuận đã bền bỉ gắn bó với nghề khảm sành, sứ.
Thầy Thuận đã có hơn 10 năm mày mò, sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật từ mảnh sành, sứ vỡ. Ban đầu, chỉ là sự tò mò và yêu thích khi thấy những bức tường khảm ở đình làng, chùa miếu. Rồi mỗi lần đi qua những chỗ người ta đổ bát đĩa, lọ hoa vỡ, thầy Thuận lại nhặt về. Không qua trường lớp đào tạo chuyên nghiệp về điêu khắc hay khảm sành, sứ nhưng với nền tảng kiến thức hội họa sẵn có cùng tình yêu đặc biệt dành cho mỹ thuật dân gian, thầy Thuận đã tự học, tự mày mò từ những cuốn sách cũ, video trên mạng, từ lời kể của các cụ cao niên trong làng.
Quá trình tạo ra một bức tranh khảm không hề đơn giản. Từ khâu rửa sạch, phân loại, đến việc lên bố cục, lựa chọn màu, phối hình… đều đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ và cả linh cảm nghệ thuật. Thời gian hoàn thành mỗi sản phẩm tùy thuộc vào kích thước và các họa tiết của khách hàng yêu cầu. Về kinh phí cũng phụ thuộc vào kích thước các linh vật, dao động từ 5 đến 10 triệu đồng. Các sản phẩm khảm sành, khảm sứ chủ yếu được dùng cho các nhà thờ, các ngôi đền, mang kiến trúc cổ xưa.
Mỗi mảnh sành, sứ không đơn thuần là vật liệu. Khi ghép chúng thành hình ảnh như rồng, phượng hay các linh vật, thầy Thuận luôn cố gắng để chúng không chỉ hài hòa về màu sắc, hình khối mà còn gợi được cảm xúc, chiều sâu trong tâm thức người xem. Chủ đề mà thầy Thuận theo đuổi chủ yếu xoay quanh văn hóa truyền thống như linh vật, tranh phong cảnh… Đặc biệt, tạo hình rồng – biểu tượng quyền uy luôn là lựa chọn hàng đầu.
Việc lựa chọn những hình ảnh gắn với văn hóa truyền thống không chỉ thể hiện gu thẩm mỹ riêng mà còn gợi lại ký ức một thời nghề khảm từng hiện diện trong đời sống người dân địa phương. Với nỗ lực hồi sinh những nghề cổ truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa dân gian của thế hệ hôm nay, thầy Nguyễn Quang Thuận đã góp phần truyền cảm hứng về sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc.
Thông qua những tác phẩm nghệ thuật độc đáo của mình, thầy Thuận hy vọng sẽ giúp mọi người nhận thức được giá trị của nghề thủ công truyền thống và có thêm niềm tự hào về văn hóa dân gian. Đồng thời, thầy cũng mong muốn sẽ truyền cảm hứng cho các thế hệ trẻ tiếp tục gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa quý báu này.
Với những đóng góp của mình, thầy Nguyễn Quang Thuận đã được ghi nhận và tôn vinh là một trong những người có công trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân gian. Đây là một vinh dự không chỉ cho thầy Thuận mà còn cho cả cộng đồng người yêu văn hóa truyền thống.