Trong bối cảnh nhiều di tích cổ đang gặp khó khăn trong việc bảo tồn, ứng dụng kỹ thuật in rập thủ công đã trở thành một giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Tại chùa Keo Hành Thiện, một công trình Phật giáo cổ tiêu biểu của vùng đồng bằng Bắc Bộ, kỹ thuật này đã được sử dụng để lưu giữ lại các chi tiết, hoa văn, họa tiết và chữ khắc trên các bức phù điêu, bia đá và cấu kiện gỗ.

Chùa Keo Hành Thiện gắn liền với Thiền sư Dương Không Lộ, vị Quốc sư thời Lý, không chỉ là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là nơi chứa đựng kho tàng văn hóa kiến trúc độc đáo. Trải qua hàng trăm năm, nơi đây vẫn bảo lưu được nhiều hạng mục kiến trúc nghệ thuật truyền thống thời Lê – Nguyễn, với hệ thống phù điêu, hoa văn chạm khắc và bia ký có giá trị lịch sử, mỹ thuật đặc biệt.

Tuy nhiên, như nhiều di tích cổ khác, Chùa Keo Hành Thiện cũng đối mặt với những thách thức lớn trong công tác bảo tồn, do tác động của thời gian, môi trường và hoạt động con người. Những chi tiết chạm khắc quý trên bộ khung kiến trúc gỗ như hình linh thú, lân nghê, hoa lá thiêng,… cho đến các mảng chạm trên đá đang đứng trước nguy cơ dần bị bào mòn, xuống cấp.

Trước thực trạng đó, năm 2023, một dự án Số hóa di sản làng Hành Thiện quy mô đã và đang được triển khai tại đây, với sự tham gia của các chuyên gia bảo tồn, các nhà nghiên cứu, kiến trúc sư, nghệ nhân và đội ngũ công nghệ. Dự án không chỉ nhằm mục đích bảo tồn di tích mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ cho cộng đồng.

Một trong những hoạt động nổi bật của dự án là triển lãm “Hành Thiện 200 năm danh xưng”, tổ chức nhân dịp kỷ niệm hai thế kỷ ngôi làng mang tên Hành Thiện. Triển lãm đã trưng bày nhiều bản rập văn bia cổ, tranh ký họa, tranh ảnh tư liệu gốc về chùa Keo và các sản phẩm văn hóa được hình thành từ tư liệu in rập, thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân địa phương và du khách.

In rập là phương pháp lưu giữ chính xác những chi tiết gốc, đồng thời tạo nên một lối tiếp cận giàu cảm xúc và thẩm mỹ với di sản. Mỗi bản rập thủ công trở thành sợi dây kết nối giữa hiện vật và cộng đồng, giữa nghệ thuật cổ truyền và công nghệ hiện đại.

Không chỉ tại chùa Keo Hành Thiện, kỹ thuật in rập thủ công còn được chuyển thể thành một hoạt động giáo dục, nghệ thuật, truyền cảm hứng đến cộng đồng tại Quần thể Danh thắng Tràng An. Tại đây, du khách có thể tận tay thực hiện một bản in rập truyền thống trên giấy dó, từ khâu pha màu, đặt khuôn, dùng con rập bọc vải và con lăn để in rập tranh.

Qua hoạt động này, không chỉ giúp du khách hiểu hơn về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật truyền thống, mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ, nơi mà di sản trở nên gần gũi và sống động hơn. Mỗi bản in rập đều là “độc bản” bởi mỗi thao tác, mỗi lần chạm mực, mỗi sắc độ màu đều mang dấu ấn cá nhân, ghi lại những khoảnh khắc sáng tạo khác nhau của mỗi người.

Có thể thấy, khi được thiết kế phù hợp, in rập, từ một kỹ thuật bảo tồn khoa học, có thể trở thành phương thức truyền tải, lan tỏa văn hóa sống động, bền vững. Mỗi bản tranh nhỏ là một lát cắt của ký ức văn hóa, góp phần đưa di sản đến gần hơn với đời sống thường nhật. Trải nghiệm bằng tay, hiểu bằng tâm và mang đến những giá trị đích thực, đó là hành trình “chạm tay vào di sản” theo đúng nghĩa.

Thành phố Huế, một địa phương bảo tồn và gìn giữ 8 di sản thế giới cùng hơn 1.000 di tích lịch sử, đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành du lịch. Mục tiêu của thành phố là tạo điều kiện thuận lợi và tăng cường trải nghiệm cho khách du lịch tại mỗi điểm đến, nhằm góp phần thu hút lượng khách đến với Huế ngày càng tăng.

Một trong những nỗ lực đáng chú ý của thành phố Huế là triển khai ứng dụng Hộ chiếu du lịch Huế – Hue City Passport. Ứng dụng này cho phép du khách quét mã QR để cài đặt ứng dụng, đăng ký thông tin cá nhân và tham gia. Với tính tiện lợi, bản đồ định vị GPS và tính tương tác cao, du khách có thể theo dõi quá trình tham quan và trải nghiệm tại các điểm đến theo lộ trình và chủ đề gợi ý. Điều này không chỉ giúp du khách lên kế hoạch cho chuyến đi của mình một cách dễ dàng mà còn giúp họ trải nghiệm du lịch một cách thông minh và thú vị hơn.

Sở Du lịch thành phố Huế cùng các đơn vị liên quan cũng triển khai số hóa tài nguyên du lịch như di sản, ẩm thực và các điểm đến du lịch. Hiện tại, hệ thống cơ sở dữ liệu số ngành du lịch Huế đang được cập nhật, bao gồm cơ sở lưu trú, công ty lữ hành và hướng dẫn viên du lịch. Hệ thống thông tin số tích hợp về khách du lịch, khu và điểm du lịch, cơ sở dịch vụ du lịch trên địa bàn cũng đang được hình thành. Những nỗ lực này sẽ giúp thành phố Huế có một hệ thống thông tin du lịch hoàn chỉnh, hỗ trợ cho việc quản lý và phát triển du lịch một cách bền vững.

Ngoài ra, tại các điểm tham quan của Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế, dịch vụ bán vé điện tử và tích hợp hệ thống nhận diện trí tuệ nhân tạo (AI) đã được triển khai. Quần thể Di tích Cố đô Huế cũng đã triển khai 96 Trạm tương tác thông minh – TapQuest tại 96 điểm di tích. Du khách có thể dễ dàng tiếp cận thông tin về từng địa điểm thông qua đa dạng hình thức như hình ảnh, video, mô hình 3D và văn bản. Điều này không chỉ giúp du khách hiểu rõ hơn về lịch sử và văn hóa của các di tích mà còn giúp họ có một trải nghiệm du lịch thú vị và đáng nhớ.

Đại Nội Huế cũng đã triển khai ứng dụng App di tích Huế, hỗ trợ chỉ đường cho du khách. Đối với du khách nước ngoài, ứng dụng này có thể chuyển đổi sang các ngôn ngữ như Anh, Nhật, Pháp và Trung Quốc. Đây là một nỗ lực của thành phố Huế nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho du khách quốc tế, giúp họ dễ dàng khám phá và trải nghiệm du lịch tại Huế.

Các chuyên gia cho rằng, để xây dựng du lịch thông minh một cách bền vững, thành phố Huế cần tiếp tục mở rộng hệ sinh thái số bằng cách tăng cường liên kết liên vùng và hình thành hành lang du lịch thông minh giữa Huế – Đà Nẵng. Việc ứng dụng AI và dữ liệu lớn (Big Data) trong phân tích hành vi du khách cũng là yếu tố quan trọng. Những công nghệ này sẽ giúp thành phố Huế có thể phân tích và dự đoán hành vi của du khách, từ đó đưa ra những quyết định sáng suốt trong việc phát triển du lịch.

Bên cạnh đó, thành phố Huế đang đẩy mạnh chuyển đổi số để bảo tồn giá trị di sản. Hàng trăm cổ vật quý triều Nguyễn đã được gắn chip NFC và định danh duy nhất bằng công nghệ Nomion của Phygital Labs. Khách tham quan có thể dùng smartphone tương tác với chip NFC và truy cập thông tin lịch sử, nguồn gốc và ý nghĩa văn hóa của cổ vật. Đây là một cách làm mới và sáng tạo trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Tuy nhiên, trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản, thành phố Huế cũng đang đối mặt với thách thức như việc tháo dỡ các lô cốt, hầm trú ẩn và vọng gác cũ tại di tích Kinh thành Huế. Việc tháo dỡ 31 công trình quốc phòng, trong đó có 26 công trình là lô cốt, 2 vọng gác, 2 hầm ẩn nấp và 1 trận địa phòng không, đang được tiến hành để trả lại giá trị nguyên trạng yếu tố gốc của di tích Kinh thành Huế. Đây là một việc làm cần thiết để bảo tồn di sản văn hóa và lịch sử của thành phố Huế.

Thu Phí Tham Quan Di Tích Lịch Sử: Cần Tìm Ra Giải Pháp Hợp Lý

Câu chuyện thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng. Nhiều người ủng hộ việc thu phí để bảo tồn và phát huy giá trị của những di tích này, trong khi những người khác lại phản đối, cho rằng di tích lịch sử là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể đem ra mua bán. Việc tìm ra một giải pháp hợp lý để cân bằng giữa việc bảo tồn di tích và quyền tiếp cận của công chúng đang là một thách thức.

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, là một ví dụ điển hình về việc quản lý và bảo tồn di tích lịch sử. Với vị trí cách Hà Tĩnh chỉ 5 cây số, nơi đây thường xuyên đón hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, việc vận hành khu di tích này do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính. Điều này cho thấy việc thu phí tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ, mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích.

Ở nhiều quốc gia, việc thu phí tham quan di tích lịch sử là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường vấp phải phản ứng từ dư luận. Do đó, để việc thu phí hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu, công khai nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động. Điều này sẽ giúp người dân hiểu rõ về việc sử dụng nguồn thu và tạo niềm tin vào quá trình quản lý.

Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cư dân địa phương. Việc áp dụng các chính sách này sẽ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho những người có hoàn cảnh khó khăn và tạo cơ hội cho họ tiếp cận với di tích lịch sử.

Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt, thấu đáo để tấm vé không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Bằng cách tìm ra giải pháp hợp lý và cân bằng giữa việc bảo tồn di tích và quyền tiếp cận của công chúng, chúng ta có thể đảm bảo rằng di tích lịch sử sẽ được bảo tồn và phát huy giá trị cho thế hệ tương lai.

Một giải pháp toàn diện và linh hoạt sẽ giúp việc thu phí tham quan di tích lịch sử trở thành một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích, đồng thời đảm bảo quyền tiếp cận của công chúng. Bằng cách thảo luận và tìm ra giải pháp tốt nhất, chúng ta có thể xây dựng một tương lai mà di tích lịch sử được bảo tồn và phát huy giá trị cho thế hệ mai sau. Tìm hiểu thêm về các di tích lịch sử tại Việt Nam và cách chúng được bảo tồn và phát huy giá trị.

Di tích lịch sử Hòn Vọng Phu tại Thanh Hóa đang được chính quyền địa phương tích cực bảo tồn và gia cố nhằm tránh nguy cơ đổ sập. Theo thông tin từ Báo Lao Động, di tích quốc gia đặc biệt này đã nhiều lần chịu tác động của thiên tai, đặc biệt là sét đánh, khiến cho cấu trúc của di tích này đang đứng trước nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào.

Sự cố gần nhất xảy ra vào ngày 15.6.2022, khi một khối đá lớn tại di tích bị sạt lở do ảnh hưởng của sét đánh. Sự việc này đã gây ra mối quan ngại sâu sắc về sự an toàn và bền vững của di tích này. Trước tình trạng đáng báo động đó, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa đã chủ trì tổ chức một hội thảo khoa học vào cuối năm 2023.

Hội thảo này tập trung vào việc đánh giá hiện trạng của di tích Hòn Vọng Phu và tìm kiếm các giải pháp bảo tồn hiệu quả. Tại hội thảo, các chuyên gia và nhà khoa học đã trình bày và thảo luận về nhiều phương án, đưa ra các ý kiến đóng góp nhằm lựa chọn giải pháp bảo tồn tối ưu cho di tích này.

Sau các cuộc thảo luận và đánh giá kỹ lưỡng, vào giữa năm 2024, UBND TP Thanh Hóa đã quyết định đầu tư vào hệ thống chống sét tại di tích Hòn Vọng Phu, với tổng kinh phí lên đến hơn 800 triệu đồng. Đây là một trong những bước đi quan trọng nhằm đảm bảo an toàn và tăng cường khả năng bảo tồn cho di tích lịch sử này trong tương lai.

Di tích Hòn Vọng Phu là một điểm đến nổi tiếng không chỉ với du khách trong nước mà còn với khách du lịch quốc tế, góp phần thúc đẩy ngành du lịch của địa phương phát triển. Việc bảo tồn và gia cố di tích không chỉ mang lại giá trị bảo tồn văn hóa và lịch sử mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của du lịch Thanh Hóa.

Trước đó, di tích quốc gia Hòn Vọng Phu nhiều lần bị sét đánh. Sự cố gần nhất vào ngày 15.6.2022 đã khiến khối đá bị sạt lở và đứng trước nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào. Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức hội thảo khoa học vào cuối năm 2023 với sự tham gia của nhiều chuyên gia và nhà khoa học để tìm giải pháp bảotồn. Hệ thống chống sét trị giá hơn 800 triệu đồng được đầu tư năm 2024.