Trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình vào một giai đoạn phát triển mới, việc xây dựng và hoàn thiện các mô hình quản lý, chính sách và thể chế đang trở thành nhiệm vụ quan trọng hơn bao giờ hết. Mới đây, các chuyên gia và nhà quản lý đã tập trung thảo luận một số vấn đề cốt lõi nhằm tìm kiếm giải pháp tối ưu cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu hiện nay là việc vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Với kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu suất và chất lượng dịch vụ công cho người dân, mô hình này đang được xem xét và đánh giá kỹ lưỡng. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đang tìm cách tháo gỡ những rào cản về thể chế, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của kinh tế số – một yếu tố không thể thiếu trong thời đại công nghệ 4.0.

Ngoài ra, ứng dụng công nghệ Make in Vietnam vào hoạt động sản xuất cũng đang được bàn luận rộng rãi. Mục tiêu của việc này là nhằm ‘cởi trói’ cho các doanh nghiệp, giúp họ hoạt động linh hoạt và sáng tạo hơn, đồng thời đóng góp vào sự phát triển của thị trường lao động trong bối cảnh mới. Việc này không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế chung của đất nước.

Song song với những cơ hội và tiềm năng phát triển, vẫn còn nhiều thách thức mà các doanh nghiệp và người dân đang phải đối mặt. Ví dụ, tình trạng quá tải tại các bệnh viện tuyến Trung ương đang trở thành một vấn đề cấp thiết cần được giải quyết. Bên cạnh đó, nhu cầu đổi mới trong lĩnh vực y tế cũng đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, đòi hỏi sự quan tâm và đầu tư thích đáng để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cho cộng đồng.

Trước những thách thức và cơ hội đan xen này, việc Chính phủ và các cơ quan chức năng tích cực xây dựng chính sách hỗ trợ, đồng thời khuyến khích sự đổi mới và sáng tạo trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội là điều cần thiết. Qua đó, đất nước có thể đẩy mạnh phát triển bền vững, nâng cao đời sống người dân và vị thế trên trường quốc tế.

Ngày 1/7 vừa qua, mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã chính thức đi vào vận hành, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới trong quá trình hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước. Sự kiện này không chỉ đơn thuần là sắp xếp lại không gian phát triển bền vững cho đất nước mà còn nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, quản trị nhà nước, với mục tiêu lớn nhất là phục vụ nhân dân tốt hơn thông qua việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ.

Tuy nhiên, trong bối cảnh này, một số đối tượng xấu đã lợi dụng sự thay đổi để đưa ra các luận điệu sai trái, xuyên tạc nhằm gây hoang mang dư luận và làm suy giảm niềm tin vào chủ trương đúng đắn của Đảng. Các tổ chức phản động, lưu vong Việt Tân đã tận dụng mạng xã hội để phổ biến những thông tin sai lệch, như việc sáp nhập sẽ xóa sổ làng xã, xóa bỏ truyền thống tổ tiên và khiến người dân gặp khó khăn trong việc thực hiện thủ tục hành chính. Họ cũng đưa ra những cáo buộc không cơ sở về việc lãnh đạo địa phương thâu tóm quyền lực và lợi ích nhóm.

Những thông tin này không chỉ sai lệch mà còn nhắm đến việc chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân. Thông qua lăng kính thù địch, các thế lực phản động và phần tử cơ hội chính trị đã tung ra những thông tin sai sự thật, cố tình bóp méo việc sắp xếp đơn vị hành chính, cho rằng việc này chỉ là “bình cũ rượu mới”, làm tăng thủ tục, lãng phí ngân sách và gây thiệt hại cơ sở vật chất. Thậm chí, họ còn bôi nhọ hình ảnh của lãnh đạo Đảng, Nhà nước trong việc sắp xếp tổ chức bộ máy.

Trên thực tế, người dân đã thể hiện sự đồng thuận cao với chủ trương lớn này. Cán bộ, đảng viên và nhân dân luôn tin tưởng tuyệt đối vào vai trò lãnh đạo của Đảng và sự quản lý, điều hành của nhà nước, đặc biệt là quyết sách mang tính lịch sử về cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy để tạo bước ngoặt đột phá và chuyển mình mạnh mẽ trong tương lai.

Việc “sắp xếp lại giang sơn” có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của sự nghiệp hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước. Điều này hướng đến một nền hành chính quản trị hiện đại, gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ. Việc tinh gọn bộ máy không phải là suy yếu mà là để củng cố và phát triển. Do đó, cần phải loại bỏ những thông tin xấu độc, tư duy lệch lạc và nhận diện, phản bác những quan điểm sai trái, xuyên tạc.

Mỗi công dân cần có trách nhiệm trong việc nhận diện và phản bác các thông tin sai trái này. Việc tổ chức lại địa giới hành chính và vận hành mô hình chính quyền địa phương mới là yêu cầu khách quan và tất yếu. Khi bộ máy được tinh gọn và hoạt động hiệu quả, sẽ phục vụ nhân dân tốt hơn và là nền tảng để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững.

Trong bối cảnh hiện nay, việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ và ủng hộ các chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước là rất cần thiết. Đồng thời, cần tăng cường vai trò của các cơ quan truyền thông, báo chí trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời và hữu ích cho người dân, giúp họ hiểu rõ về các chủ trương và chính sách, cũng như những lợi ích mà chúng mang lại cho cộng đồng.

Bộ Chính trị vừa ban hành kết luận số 183-KL/TW về triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó yêu cầu các cơ quan liên quan thực hiện một số nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo việc sắp xếp tổ chức bộ máy được thực hiện một cách hiệu quả và đảm bảo quyền lợi cho cán bộ, công chức.

Theo đó, Bộ Chính trị yêu cầu khẩn trương tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ công chức, viên chức cấp xã. Bộ Nội vụ được giao phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng bộ công cụ đánh giá hiệu quả công việc để làm thước đo chất lượng công chức, viên chức. Nhiệm vụ này cần hoàn thành trước ngày 31.8.2025.

Ngoài ra, Bộ Nội vụ cùng các bộ, ngành liên quan cũng được giao nhiệm vụ nghiên cứu, ban hành hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành quy định về chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy. Đối tượng bao gồm cán bộ, công chức, viên chức và người lao động có từ đủ 15 năm trở lên làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc có đủ 15 năm trở lên làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn và đã đủ tuổi nghỉ hưu.

Không chỉ vậy, còn bao gồm cán bộ cấp xã trở lên đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động, chế độ bệnh binh và người lao động làm việc tại các Hội do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ ở cấp tỉnh, cấp huyện.

Bộ Tư pháp cũng được giao nhiệm vụ rà soát, tổng hợp và lấy ý kiến các bộ, ngành để đề xuất phương án hoàn thiện pháp luật về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Đặc biệt, Bộ Chính trị yêu cầu các bộ, ban, ngành và địa phương chỉ đạo xử lý giải quyết dứt điểm chế độ, chính sách đối với các đối tượng cán bộ, công chức chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy trước ngày 31.8.2025. Sau thời điểm này, việc giải quyết chế độ, chính sách sẽ kết thúc.

Như vậy, có thể thấy rằng Bộ Chính trị đang nỗ lực để đảm bảo quyền lợi cho cán bộ, công chức trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy và triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Việc giải quyết dứt điểm chế độ, chính sách đối với các đối tượng cán bộ, công chức chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy sẽ giúp họ ổn định cuộc sống và yên tâm công tác.

Trong bối cảnh hiện nay, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là một bước tiến quan trọng nhằm cải thiện hiệu quả quản lý và cung cấp dịch vụ công cho người dân. Tuy nhiên, việc này cũng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đảm bảo quyền lợi cho cán bộ, công chức.

Với những nhiệm vụ và yêu cầu mà Bộ Chính trị đã đặt ra, hy vọng rằng việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ được thực hiện một cách hiệu quả và mang lại nhiều lợi ích cho người dân và cán bộ, công chức.

Chính quyền địa phương tỉnh Lâm Đồng đã vào cuộc xử lý việc thu phí ra vào chợ không đúng quy định tại chợ Sa Ra, xã Hàm Thuận, do Công ty TNHH đầu tư kinh doanh bất động sản Phú Thịnh làm chủ đầu tư.

Trước đó, người dân đã phản ánh về việc Ban quản lý chợ Sa Ra dựng cổng thu phí 3.000 đồng/lượt ra vào cổng dưới hình thức thu vé xe máy khi ra vào chợ. Phí này đã được thu kéo dài nhiều năm qua, với bảng thông báo công khai nhưng không có cơ sở pháp lý. Việc thu phí chỉ áp dụng đối với người điều khiển phương tiện, không thu người đi bộ. Ngoài ra, đơn vị quản lý chợ cũng tổ chức thu phí giữ xe tại bãi ngoài với mức giá tương tự.

Sau khi tiếp nhận phản ánh từ người dân, lãnh đạo Đảng ủy xã Hàm Thuận đã chỉ đạo UBND xã phối hợp các phòng chức năng kiểm tra hoạt động thu phí ra vào cổng tại chợ Sa Ra. Qua làm việc với chủ đầu tư là Công ty Phú Thịnh, địa phương xác định việc thu phí nêu trên không có cơ sở pháp lý và không nằm trong bất kỳ quy định nào được phép thực hiện.

Đại diện Công ty thừa nhận hoạt động thu phí là do một nhóm người được giao quản lý chợ tự ý thực hiện, không phải chủ trương của công ty, và cam kết chấm dứt ngay tình trạng này và không để tái diễn trong thời gian tới.

Chính quyền xã Hàm Thuận cho biết ngay sau khi có chỉ đạo, tình trạng thu phí ra vào cổng chợ đã được dừng hoàn toàn vào sáng 21-7. Hoạt động mua bán tại chợ Sa Ra đã trở lại ổn định, đúng quy định.

Được biết, chợ Sa Ra, thuộc xã Hàm Đức, Hàm Thuận Bắc cũ, do Công ty TNHH đầu tư kinh doanh bất động sản Phú Thịnh làm chủ đầu tư theo hình thức xã hội hóa. Chợ được khánh thành vào tháng 8-2016, được xây dựng trên diện tích 6.616,4m2 với tổng mức đầu tư khoảng 12,7 tỉ đồng. Quy mô thiết kế gồm 186 điểm kinh doanh, trong đó 26 kiốt và 160 mặt bằng kinh doanh.

Lãnh đạo UBND xã Hàm Thuận đã chỉ đạo xử lý triệt để việc thu phí không đúng quy định tại chợ Sa Ra. Đồng thời, yêu cầu chủ đầu tư phải chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, không để xảy ra tình trạng tương tự trong tương lai.

Cầu treo Pa Thơm, bắc qua sông Nậm Núa tại xã Thanh Yên, tỉnh Điện Biên, đã gặp phải sự cố nghiêm trọng vào sáng ngày 22/7 khi cáp chủ của cầu bị đứt. Sự cố này đã khiến một chiếc ôtô rơi xuống sông Nậm Núa, làm 3 người trên xe bị thương.

Thông tin ban đầu cho biết, vụ việc xảy ra vào sáng ngày 22/7 tại cầu treo Pa Thơm, thuộc bản Pa Xa Lào, xã Thanh Yên. Trên xe ôtô có 3 người đã rơi xuống sông may mắn đã được người dân địa phương ứng cứu kịp thời và đưa vào Trạm Y tế xã Thanh Yên để sơ cứu. Hiện trường vụ việc đã được chính quyền địa phương xác nhận và đang được chỉ đạo kiểm tra, khắc phục sự cố.

Các cơ quan chức năng đã có mặt tại hiện trường để tiến hành điều tra, xác minh làm rõ nguyên nhân vụ việc. Đồng thời, công tác đánh giá thiệt hại và đưa ra phương án khắc phục cũng đang được triển khai. Hiện trường vụ việc đang được cơ quan chức năng tích cực xử lý.

Một tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại Đà Nẵng: Kết quả tích cực và những thách thức cần vượt qua

Kể từ ngày 1/7, các sở, ban, ngành, xã, phường, đặc khu của Đà Nẵng đã cơ bản kiện toàn tổ chức bộ máy nhằm đảm bảo hoạt động liên tục, không gián đoạn. Ngày 29/7, Thành ủy Đà Nẵng đã tổ chức hội nghị đánh giá tình hình một tháng triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn.

Theo báo cáo của Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng, trên cơ sở quyết định giao biên chế công chức của UBND thành phố, các cơ quan, đơn vị đã phân bổ chỉ tiêu biên chế đảm bảo theo quy định. Tổng số cán bộ, công chức, viên chức được giao là 53.314 chỉ tiêu, trong đó có 2.692 chỉ tiêu cán bộ, công chức cấp tỉnh; 5.714 chỉ tiêu cán bộ, công chức cấp xã; 44.908 chỉ tiêu người làm việc hưởng lương từ ngân sách tại các đơn vị sự nghiệp công lập.

Trong thời gian qua, các sở, ban, ngành và các xã, phường, đặc khu đã cơ bản kiện toàn tổ chức bộ máy nhằm đảm bảo hoạt động liên tục, không gián đoạn trong công tác quản lý, cung cấp dịch vụ công. Thành phố cũng chỉ đạo rà soát nhu cầu bổ sung nhân lực chuyên ngành công nghệ thông tin tại các xã, phường, với nhu cầu bổ sung 107 người.

Chính quyền đã công khai các quyết định và thủ tục hành chính với 2.291 thủ tục, trong đó có 2.114 thủ tục theo quy định của bộ, ngành và 177 thủ tục hành chính đặc thù. Số lượng dịch vụ công trực tuyến được tích hợp trên Cổng dịch vụ công quốc gia là 2.056 thủ tục và 228 thủ tục cung cấp thông tin.

Về hệ thống mạng, hạ tầng công nghệ thông tin, thành phố đã hoàn thành bố trí đến 100% cấp xã. Các xã, phường cũng bố trí cơ bản trang thiết bị, hạ tầng mạng tại trung tâm phục vụ hành chính công; thiết lập, cung cấp tài khoản sử dụng cho cán bộ, công chức trên các hệ thống dùng chung.

Tuy nhiên, trong quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, một số xã, phường phát sinh khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính. Một vấn đề khác là hệ thống mạng tại khu vực miền núi còn yếu, đường truyền Internet không ổn định, thường mất kết nối hoặc tốc độ chậm, ảnh hưởng đến truy cập, xử lý văn bản và thực hiện dịch vụ công.

Tại hội nghị, lãnh đạo các phường, xã kiến nghị thành phố tiếp tục tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tiếp tục hoạt động hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Ông Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đánh giá cao những kết quả đạt được bước đầu sau một tháng vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Tuy nhiên, ông Quảng yêu cầu các cấp chính quyền địa phương tập trung đánh giá lại toàn diện kết quả đạt được sau một tháng vận hành. Trong đó, lựa chọn, phân cấp trách nhiệm đến từng cá nhân lãnh đạo, những việc cấp bách cần tập trung xử lý trước.

Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đề nghị các cấp lãnh đạo soi lại mục tiêu của cấp chính quyền địa phương 2 cấp mới, nhất là chính quyền cấp cơ sở đã phục vụ người dân tốt hơn chưa, đã gần dân, sát dân hơn chưa, có gì khúc mắc hay không?. Đối với các khó khăn, ông Quảng lưu ý, cần nhìn nhận một cách toàn diện và không thể đánh đồng các phường, xã trung tâm với các xã vùng núi, biên giới.

Chính quyền địa phương hai cấp đang được triển khai tại nhiều địa phương trên cả nước. Tuy nhiên, quá trình vận hành mô hình này đang gặp phải một số khó khăn do đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã còn thiếu chuyên môn và kỹ năng cần thiết. Để giải quyết vấn đề này, các địa phương đang chủ động đề xuất với Bộ Nội vụ để được hỗ trợ đào tạo cấp tốc đội ngũ cán bộ, công chức nhằm đáp ứng yêu cầu vận hành mô hình chính quyền hai cấp hiệu quả.

Ông Nguyễn Viết Hưng, Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Nghệ An, cho biết rằng nhiều cán bộ cấp xã hiện nay còn bỡ ngỡ, chưa quen với nhiệm vụ được giao. Sở đã thành lập 5 tổ công tác để hỗ trợ các xã, tuy nhiên vẫn cần sự hỗ trợ từ Bộ Nội vụ để giúp đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nâng cao kỹ năng và chuyên môn.

Tương tự, tại Hà Nội, bà Nguyễn Thị Liễu, Phó giám đốc Sở Nội vụ, cho biết một số cán bộ thuộc cấp xã cũ gần như ‘trắng’ về chuyên môn vì yêu cầu công việc mới hiện nay rất khác. Sở Nội vụ Hà Nội kiến nghị Bộ sớm ban hành đề cương tập huấn về kỹ năng, tình huống và nghiệp vụ chuyên sâu để giúp cán bộ, công chức cấp xã nâng cao năng lực.

Việc tổ chức lại bộ máy cũng kéo theo khối lượng công việc tăng mạnh. Ông Nguyễn Viết Hưng nhận định chủ tịch UBND xã hiện nay phải kiêm nhiệm cả phần việc của chủ tịch huyện và xã trước đây, trong khi bộ máy giúp việc lại vừa thiếu người, vừa thiếu chuyên môn. Điều này đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã phải có đủ kỹ năng và chuyên môn để đáp ứng yêu cầu mới.

Ông Bùi Đình Tuấn, lãnh đạo Sở Nội vụ tỉnh Lâm Đồng, nêu ra một trường hợp điển hình là một chuyên viên từng tinh thông chuyên môn tại cấp tỉnh, nhưng khi về xã – nơi được chuyển giao về hơn 1.000 thủ tục hành chính – cũng gặp nhiều khó khăn ban đầu. Điều này cho thấy rằng việc hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã là rất cần thiết.

Nhiều địa phương đã chủ động tìm giải pháp để hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã. Tại Đà Nẵng, lãnh đạo Sở Nội vụ cho biết đã phối hợp với VNPT, các trường đại học công nghệ thông tin và đội ngũ thanh niên tình nguyện để hỗ trợ vận hành hệ thống mới ở cấp xã. Lâm Đồng cũng thành lập các đoàn công tác từ cấp sở, ngành đến tận xã để hướng dẫn trực tiếp.

Tuy nhiên, lãnh đạo các địa phương đều khẳng định đây chỉ là giải pháp tình thế, điều cần thiết hơn là Bộ Nội vụ sớm ban hành khung chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu mới. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định cần tăng cường tạm thời đội ngũ có chuyên môn sâu cho cấp xã. Bà nhấn mạnh cần đánh giá công khai, dân chủ, chính xác đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã để cơ cấu lại và nâng cao chất lượng.

Bộ Nội vụ sẽ tham mưu để ban hành nghị định về áp dụng KPI đánh giá cán bộ, công chức. Đồng thời, cần quan tâm đầy đủ đến điều kiện sống, tư tưởng của cán bộ khi điều chuyển về trung tâm hành chính mới. Việc này sẽ giúp đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có đủ kỹ năng và chuyên môn để đáp ứng yêu cầu mới và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương.

Trước mắt, các địa phương cần tập trung vào việc hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã. Đồng thời, Bộ Nội vụ cần sớm ban hành khung chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu mới để giúp đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nâng cao kỹ năng và chuyên môn. Chỉ có như vậy, mô hình chính quyền hai cấp mới có thể vận hành hiệu quả và đáp ứng yêu cầu phát triển của địa phương.

Một số giải pháp cụ thể để hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã bao gồm việc tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về kỹ năng và chuyên môn; tăng cường hỗ trợ từ các sở, ngành và đoàn công tác; và xây dựng các chương trình hỗ trợ đặc biệt cho các xã có khó khăn. Bộ Nội vụ cũng cần tăng cường phối hợp với các địa phương để hỗ trợ đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã.

Việc hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương mà còn góp phần quan trọng vào việc xây dựng chính quyền điện tử và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Do đó, cần có sự quan tâm và hỗ trợ đầy đủ cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trong thời gian tới.

Cuối cùng, để đảm bảo việc triển khai mô hình chính quyền hai cấp hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và các địa phương. Bộ Nội vụ cần tiếp tục lắng nghe ý kiến từ các địa phương để có những điều chỉnh và hỗ trợ cần thiết. Chỉ có như vậy, mục tiêu xây dựng chính quyền hai cấp hiệu quả mới có thể đạt được.

Nhiều địa phương sau khi thực hiện sáp nhập đang gặp khó khăn trong việc áp dụng các văn bản cũ và chậm trễ trong việc ban hành văn bản mới. Điều này đã gây ra gián đoạn trong hoạt động quản lý và ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Tình trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nhìn nhận đầy đủ những hệ lụy pháp lý và tìm ra giải pháp để bảo đảm tính thống nhất và ổn định của hệ thống pháp luật tại chính quyền địa phương.

Trong quá trình đổi mới và hiện đại hóa nền hành chính quốc gia, chủ trương sắp xếp và tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước đã được Đảng và Nhà nước xác định là một trong những nội dung trọng tâm. Từ Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) đến Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW và gần đây nhất là Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, tinh thần cải cách và sắp xếp đơn vị hành chính được khẳng định là cần thiết để xây dựng nền hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hướng đến mô hình chính quyền địa phương hiện đại, có khả năng quản trị tốt và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng “khoảng trống pháp lý” và “lúng túng thể chế” đã và đang xuất hiện tại nhiều địa phương. Tốc độ sắp xếp tổ chức bộ máy đang đi nhanh hơn so với tiến độ chuẩn bị thể chế đi kèm, đặc biệt là việc xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) phục vụ cho hoạt động của chính quyền địa phương sau sáp nhập.

Quá trình sáp nhập đơn vị hành chính nếu không đi kèm với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế sẽ dẫn đến sự chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thiếu hụt văn bản điều chỉnh. Điều này tạo ra những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng. Trong thực tiễn triển khai tại nhiều địa phương, tình trạng ban hành VBQPPL không kịp tiến độ tổ chức lại bộ máy đang trở thành điểm nghẽn, cản trở việc ổn định hoạt động của chính quyền mới.

Để khắc phục tình trạng này, cần tuân thủ các nguyên tắc bảo đảm thống nhất, ổn định hệ thống pháp luật khi tổ chức lại đơn vị hành chính. Trước hết, cần bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Việc sửa đổi, thay thế hoặc ban hành mới VBQPPL tại địa phương sau khi sáp nhập phải được rà soát kỹ lưỡng về mặt căn cứ pháp lý, bảo đảm không mâu thuẫn hoặc chồng chéo với luật và các văn bản của Trung ương.

Thứ hai, cần bảo đảm tính kế thừa hợp lý. Việc sáp nhập đơn vị hành chính không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn giá trị của hệ thống văn bản tại các đơn vị cũ. Nhiều văn bản đã được xây dựng công phu, đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn và đang phát huy hiệu quả, cần được kế thừa, hiệu chỉnh, chứ không nên xóa bỏ hoàn toàn.

Thứ ba, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong quá trình xây dựng pháp luật. Trong mọi hoạt động quản trị nhà nước, việc lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm không chỉ là một khẩu hiệu hành chính, mà phải được thể hiện rõ trong nội dung và quy trình xây dựng văn bản pháp luật.

Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật sau sáp nhập, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tổ chức một cuộc tổng rà soát hệ thống VBQPPL đang áp dụng tại các đơn vị hành chính liên quan. Trên cơ sở rà soát, chính quyền cấp huyện cần lập danh mục phân loại các văn bản theo ba nhóm: (i) văn bản tiếp tục áp dụng không cần sửa đổi; (ii) văn bản cần sửa đổi, bổ sung; (iii) văn bản cần bãi bỏ.

Thứ hai, cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng thể chế sau sáp nhập. Chất lượng thể chế không thể đo bằng số lượng văn bản ban hành mà cần có các tiêu chí rõ ràng về hiệu lực, hiệu quả, tính hợp pháp, tính khả thi và tính minh bạch.

Thứ ba, cần củng cố đội ngũ làm công tác pháp chế ở địa phương. Một trong những điểm yếu cố hữu của chính quyền địa phương là năng lực pháp chế chưa được quan tâm đúng mức. Sau sáp nhập, điều này càng trở nên nghiêm trọng khi địa bàn quản lý rộng hơn, số lượng đầu mối công việc tăng lên, nhưng đội ngũ làm công tác pháp chế vẫn còn mỏng, thiếu chuyên môn hoặc kiêm nhiệm.

Cuối cùng, cần áp dụng công nghệ thông tin trong hệ thống hóa và quản lý văn bản pháp luật địa phương. Việc quản lý văn bản thủ công đang là một rào cản lớn khiến các địa phương chậm trễ trong rà soát và điều chỉnh hệ thống VBQPPL.

Trong bối cảnh hiện nay, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, và chính sách pháp luật đang là một nhiệm vụ quan trọng. Một trong những điểm nhấn quan trọng trong giai đoạn này là việc tham mưu cho cấp thẩm quyền ban hành Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 về việc phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Đây là một nỗ lực nhằm thúc đẩy sự phát triển của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bên cạnh đó, đơn vị cũng đã tham mưu ban hành các nghị định về công tác dân tộc, về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo và các thông tư hướng dẫn để chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động từ ngày 01/7/2025. Những nỗ lực này nhằm mục đích hoàn thiện thể chế và đảm bảo sự thống nhất trong quản lý và thực thi pháp luật.

Tuy nhiên, công tác xây dựng pháp luật vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục. Để đạt được mục tiêu, cần tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế. Công tác xây dựng pháp luật phải tiên phong, đi trước và lấy chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng thể chế là ưu tiên hàng đầu. Đặc biệt, cần chuyên nghiệp hóa nguồn nhân lực làm công tác xây dựng pháp luật; tăng cường kiểm tra, giám sát; xác định công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của Bộ, cơ quan.

Vụ Pháp chế đã tham mưu ban hành Kế hoạch rà soát, hoàn thiện hệ thống, cơ chế, chính sách, pháp luật về lĩnh vực công tác dân tộc, chính sách dân tộc. Đồng thời, Vụ cũng đã tham mưu ban hành Kế hoạch xây dựng Đề án phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng và địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số; quyết định thành lập Tổ soạn thảo xây dựng dự thảo Đề án Phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong thời gian tới, nhiệm vụ ưu tiên trong năm 2026 là đề xuất Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết mới về chủ trương, chính sách lớn, các đột phá chiến lược tầm nhìn đến năm 2045 về công tác dân tộc và trình Quốc hội sửa đổi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo. Đây là một nhiệm vụ quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách về công tác dân tộc và tín ngưỡng, tôn giáo.