Bộ Tài chính đang chủ trì lấy ý kiến về đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế thu nhập cá nhân. Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra hai phương án điều chỉnh để trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Cụ thể, phương án thứ nhất, mức giảm trừ gia cảnh được điều chỉnh dựa trên tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Thống kê cho thấy, từ năm 2020 đến năm 2025, chỉ số CPI dự kiến tăng 21,24%. Từ đó, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế có thể tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 13,3 triệu đồng/tháng. Tương tự, mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc sẽ tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 5,3 triệu đồng/tháng.

Về phương án thứ hai, mức giảm trừ gia cảnh sẽ được điều chỉnh dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người. Dựa trên số liệu thống kê, nếu theo phương án này, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế sẽ tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 15,5 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Bộ Tài chính cho biết, việc điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh ở cả hai phương án đều sẽ gây ra tác động giảm thu ngân sách nhà nước. Trong đó, phương án thứ nhất khiến cho ngân sách nhà nước giảm thu khoảng 12.000 tỉ đồng. Con số này ở phương án thứ hai là 21.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, số giảm thu này có thể được bù đắp một phần từ số tăng thu của các sắc thuế tiêu dùng khác do thu nhập khả dụng của người nộp thuế tăng.

Cơ quan tài chính cũng lưu ý, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết để đảm bảo phù hợp với tình hình kinh tế – xã hội trong từng thời kỳ. Việc điều chỉnh này cũng là một phần trong quá trình rà soát, đánh giá và hoàn thiện chính sách thuế thu nhập cá nhân.

Nghị quyết về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh sẽ được áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026 nếu được thông qua tại Phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào tháng 10 tới.

Mức giảm trừ gia cảnh trong tính thuế thu nhập cá nhân hiện nay đang trở thành vấn đề nóng trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao. Bộ Tài chính đã đưa ra hai phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, tuy nhiên nhiều chuyên gia tài chính và kinh tế lại cho rằng nên áp dụng cơ chế điều chỉnh tự động hàng năm. Cơ chế này sẽ dựa trên mức lương tối thiểu vùng và điều kiện kinh tế – xã hội thực tế tại từng khu vực.

Hiện tại, mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc chỉ là 4,4 triệu đồng mỗi tháng. Trong khi đó, thu nhập của nhiều người chỉ đủ để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cơ bản, cộng thêm các khoản thuế phải nộp, khiến cuộc sống của họ trở nên khó khăn. Nếu mức giảm trừ gia cảnh được tăng lên, họ sẽ có thể giảm bớt phần nào gánh nặng tài chính và tập trung hơn vào công việc.

Các chuyên gia kinh tế đã chỉ ra rằng chi phí sinh hoạt đã tăng đáng kể trong 5 năm qua, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng. Sự chênh lệch giữa chi phí sinh hoạt ở đô thị và nông thôn ngày càng rõ rệt, với các khoản chi thiết yếu như nhà ở, giáo dục, y tế và năng lượng tăng mạnh.

PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng – Tài chính, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, nhận định việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết trong bối cảnh thu nhập và chi phí sinh hoạt thay đổi nhanh. Tuy nhiên, mức đề xuất 13,3-15,5 triệu đồng vẫn chưa phản ánh đầy đủ thực tế thu nhập và chi phí sinh hoạt.

Ông Nghị còn cho biết thêm rằng Việt Nam là quốc gia có mức thu nhập trung bình, do đó chưa thể mở rộng thuế thu nhập cá nhân ra toàn dân. Thay vào đó, cần tập trung đánh thuế vào nhóm có thu nhập trung bình khá trở lên. Vì vậy, việc xác định mức giảm trừ không chỉ dựa vào thu nhập bình quân đầu người hay chi phí sinh hoạt, mà còn cần tính đến mức thu nhập phổ biến nhất mà số đông người làm công ăn lương hiện nay đang có.

TS Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, đánh giá mức giảm trừ hiện hành đã lỗi thời. Chi phí thực tế về giáo dục, y tế, nhà ở, năng lượng… ở đô thị đều tăng mạnh hơn CPI và mức 13,3-15,5 triệu đồng chưa theo kịp tốc độ tăng này.

Ông Huy nhấn mạnh cần gắn việc điều chỉnh mức giảm trừ với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và thu nhập trung vị quốc gia, đồng thời cho phép điều chỉnh tự động hàng năm, thay vì chờ sửa luật.

Bộ Tài chính cho rằng mức giảm trừ gia cảnh cần được nghiên cứu, tính toán một cách kỹ lưỡng, đảm bảo cao hơn GDP bình quân đầu người, tiền lương tối thiểu vùng, mức chi tiêu bình quân đầu người trong một thời gian nhất định.

TS Nguyễn Ngọc Tú đề xuất nên tăng mức giảm trừ gia cảnh lên 18 triệu đồng/tháng và áp dụng ngay từ năm 2025, thay vì chờ đến năm 2026 như dự thảo.