Ngày 21-7, Cơ quan an ninh Ukraine (SBU) thông báo đã bắt giữ một quan chức cấp cao thuộc Cục Chống tham nhũng quốc gia Ukraine (NABU) với cáo buộc làm gián điệp cho Nga. Theo SBU, người này đã cung cấp thông tin mật cho phía Nga ít nhất 60 lần.

Cùng ngày, SBU cũng tiến hành điều tra đối với một điều tra viên cấp cao của NABU. Người này bị tình nghi làm trung gian giúp cha mình bán cây gai dầu công nghiệp cho Nga. Ngoài ra, một số cá nhân khác cũng bị cáo buộc có liên hệ với đảng phái bị cấm hoạt động của chính trị gia Fedir Khrystenko, người đã rời khỏi Ukraine sau khi xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra vào năm 2022.

Cục Điều tra nhà nước Ukraine cũng thông báo đã gửi thông báo tới 3 nhân viên NABU liên quan đến các vụ tai nạn giao thông gây thương tích xảy ra từ 2 đến 4 năm trước. Tuy nhiên, NABU đã lên tiếng phản ứng, cho rằng chiến dịch truy quét này đã vượt ra ngoài các vấn đề an ninh quốc gia, khi bao gồm cả các cáo buộc không liên quan như các vụ tai nạn giao thông đã xảy ra nhiều năm trước.

Theo NABU, ít nhất 70 cuộc khám xét đã được thực hiện với 15 nhân viên của cục này mà không có sự chấp thuận của tòa án. “Trong phần lớn các trường hợp, căn cứ cho những hành động này là sự liên quan của các cá nhân trong các vụ tai nạn giao thông đường bộ”, tuyên bố của NABU cho biết, đồng thời thừa nhận một số trường hợp có liên quan đến Nga. Cơ quan này khẳng định nguy cơ Nga xâm nhập là có thật, nhưng không thể dùng lý do đó để “dừng toàn bộ hoạt động” của NABU.

Tổ chức Minh bạch quốc tế đã lên tiếng về các cuộc khám xét này, cho rằng chính quyền Ukraine đang gây áp lực lớn lên các cơ quan chống tham nhũng. Tổ chức này kêu gọi Tổng thống Volodymyr Zelensky đảm bảo tính độc lập cho các cơ quan này.

Các đại sứ G7 tại Kiev cũng bày tỏ quan ngại và cho biết sẽ thảo luận vụ việc với giới lãnh đạo Ukraine. Liên quan đến vấn đề này, Tổ chức Minh bạch quốc tế đã có những phản ứng mạnh mẽ về việc đảm bảo tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng tại Ukraine. Trong khi đó, chính phủ Ukraine vẫn chưa có phản ứng chính thức về các cáo buộc này.

Giám đốc Cục phòng chống tham nhũng quốc gia Ukraine (NABU), Semen Kryvonos, vừa lên tiếng chỉ trích quyết định mới của chính quyền liên quan đến việc kiểm soát cơ quan phòng chống tham nhũng. Quyết định này đã gây ra sự phẫn nộ trong công chúng Ukraine và làm dấy lên lo ngại về tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng.

Ngày 22 tháng 7, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ký thông qua luật thu hồi quyền tự chủ đối với NABU và Văn phòng Công tố Chống tham nhũng chuyên biệt (SAPO). Theo đó, Ukraine trao cho tổng công tố, vị trí do Tổng thống Zelensky bổ nhiệm, quyền kiểm soát chặt chẽ 2 cơ quan trên. Quy trình ký duyệt luật này được đánh giá là chóng vánh bất thường. Dự luật kiểm soát NABU và SAPO được quốc hội Ukraine đưa ra tại phiên họp sáng 22 tháng 7 và chỉ mất 2 tiếng để các nghị sĩ bỏ phiếu thông qua.

Ngay lập tức, công chúng Ukraine đã phẫn nộ và xuống đường biểu tình phản đối việc chính phủ Ukraine muốn kiểm soát cơ quan chống tham nhũng. Các đối tác phương Tây cũng bày tỏ quan ngại trước động thái trên của Kyiv. Để xoa dịu dư luận và đồng minh, ông Zelensky ngày 24 tháng 7 đã đề xuất dự luật khôi phục quyền tự chủ cho NABU và SAPO. Tuy nhiên, hình ảnh và uy tín của nhà lãnh đạo Ukraine đã bị tổn hại nghiêm trọng.

NABU và SAPO là 2 cơ quan chống tham nhũng độc lập được Ukraine thành lập từ năm 2014. Việc đặt các cơ quan trên dưới quyền kiểm soát của chính phủ dấy lên những lo ngại ông Zelensky có thể tác động đến quá trình điều tra và bao che những người thân cận. Các nhà phân tích chính trị nhận định Ukraine đã tự làm khó mình, trong bối cảnh họ đang rất cần sự ủng hộ của phương Tây trong giai đoạn then chốt của cuộc xung đột với Nga.

Trong khi đó, tình hình chiến trường Ukraine vẫn đang diễn ra căng thẳng. Tổng thống Zelensky ngày 25 tháng 7 nói lực lượng Ukraine đang giao tranh căng thẳng với lực lượng Nga xoay quanh TP. Pokrovsk (tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine).

Tại cuộc họp Hội đồng Bảo an LHQ ngày 25 tháng 7, Đại sứ Mỹ Dorothy Shea đã thúc giục các quốc gia, trong đó nêu đích danh Trung Quốc, dừng xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng cho Nga. Washington cho rằng hoạt động xuất khẩu trên đã giúp Moscow phát triển công nghiệp và tăng cường năng lực tấn công Ukraine bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV).

Phó đại diện thường trực Trung Quốc tại LHQ Cảnh Sảng phản bác rằng Trung Quốc luôn kiểm soát chặt chẽ hoạt động xuất khẩu hàng lưỡng dụng, bao gồm xuất khẩu UAV. Đây là thông tin mới nhất trong bối cảnh quốc tế đang rất quan tâm đến tình hình xung đột tại Ukraine.