Một nghiên cứu gần đây đã xác định được các mẫu hình視覺 mà con người sử dụng khi đánh giá cơ thể, cho thấy sự chú ý tập trung nhiều nhất vào ngực và thân mình. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng công nghệ theo dõi mắt để chỉ ra rằng các mẫu nhìn này bị ảnh hưởng bởi chỉ số khối cơ thể và đánh giá cụ thể đang được thực hiện. Những phát hiện này vừa được công bố trong Behavioral Sciences.

Trong khi các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng con người hình thành ấn tượng nhanh chóng và nhất quán dựa trên ngoại hình, bao gồm hình dạng và kích thước cơ thể, nhưng vẫn còn tương đối ít được biết về nơi con người nhìn trong quá trình đánh giá này. Hầu hết các nghiên cứu trước đây đều tập trung vào sự hấp dẫn, thường sử dụng ảnh hoặc mô hình giới tính đơn. Đội ngũ nghiên cứu mới này đã đặt mục tiêu khám phá cách chỉ số khối cơ thể ảnh hưởng không chỉ đến đánh giá của con người về sự hấp dẫn, sức khỏe và tuổi trẻ, mà còn cả mẫu hình視覺 của họ khi đưa ra những đánh giá này.

Tác giả nghiên cứu Edward Morrison, một giảng viên cao cấp tại Đại học Portsmouth, cho biết: ‘Nghiên cứu này được thực hiện với sinh viên đại học và tác giả cùng nghiên cứu, Marianne Lanigan. Cô ấy quan tâm đến việc sử dụng theo dõi mắt cho dự án nghiên cứu đại học của mình, và chúng tôi đã kết hợp điều này với sự quan tâm của tôi trong nhận thức xã hội – đánh giá chúng tôi đưa ra về người khác.’

Có rất nhiều nghiên cứu về cách chúng ta đánh giá người khác từ vẻ ngoài, bao gồm cả cách họ gầy hoặc béo, nhưng có ít nghiên cứu về cách chuyển động mắt của con người khác nhau khi nhìn vào những cơ thể này, và không có gì về chuyển động mắt khi đưa ra các đánh giá khác nhau về cùng một cơ thể. Trong trường hợp của chúng tôi, chúng tôi đã xem xét đánh giá về sự hấp dẫn, sức khỏe và tuổi trẻ, tất cả đều được cho là chỉ số tiến hóa của sự phù hợp.’

Để điều tra vấn đề này, các nhà nghiên cứu đã tuyển dụng 32 người tham gia, chủ yếu là sinh viên tâm lý học đại học, với độ tuổi trung bình khoảng 20 tuổi. Hầu hết đều là nữ và xác định là dị tính hoặc song tính. Nghiên cứu được thực hiện trong một môi trường phòng thí nghiệm được kiểm soát, nơi những người tham gia xem hình ảnh kỹ thuật số của các mô hình nam và nữ khác nhau có chỉ số khối cơ thể một cách có hệ thống. Các mô hình được tạo ra bằng công cụ trực tuyến, được tiêu chuẩn hóa về chiều cao nhưng khác nhau về trọng lượng cơ thể để mô phỏng các hạng mục gầy, cân nặng thấp, cân nặng cao, thừa cân và béo phì.

Những người tham gia được yêu cầu đánh giá mỗi mô hình trên ba chiều – sự hấp dẫn, sức khỏe và tuổi trẻ, sử dụng thang điểm Likert sáu điểm. Trong khi thực hiện điều này, thiết bị theo dõi mắt đã ghi lại nơi và thời gian họ nhìn vào các bộ phận khác nhau của cơ thể, bao gồm đầu, ngực, eo, đùi và chân dưới. Mỗi hình ảnh được hiển thị trong năm giây, và những người tham gia hoàn thành một loạt các thử nghiệm, đầu tiên là đánh giá tất cả năm mô hình nữ về sự hấp dẫn, sau đó là sức khỏe và tuổi trẻ, và lặp lại quy trình tương tự cho các mô hình nam. Thứ tự trình bày hình ảnh được cân bằng để giảm thiểu sai sót.

Các nhà nghiên cứu đã phân tích cả dữ liệu theo dõi mắt và điểm đánh giá. Họ đã tìm thấy rằng sự chú ý視覺 không được phân bố đều trên cơ thể. Ngực và eo nhận được nhiều sự chú ý nhất và thời gian xem lâu nhất, trong khi đùi và chân dưới nhận được ít nhất. Thú vị là, những người tham gia có xu hướng nhìn lâu hơn và thường xuyên hơn vào các mô hình nam hơn là mô hình nữ. Mẫu hình này có thể đã bị ảnh hưởng bởi sự thống trị của phụ nữ dị tính trong nhóm tham gia.

Bộ phận cơ thể nhận được nhiều sự chú ý đã thay đổi theo kích thước cơ thể. Ở chỉ số khối cơ thể thấp hơn, con người dành nhiều thời gian hơn để nhìn vào eo, trong khi ở trọng lượng cao hơn, cái nhìn của họ chuyển hướng nhiều hơn đến ngực. Sự chú ý đến đầu tăng lên khi chỉ số khối cơ thể tăng lên, có thể phản ánh mối liên hệ giữa cân nặng và tuổi tác. Những thay đổi này xảy ra ngay cả khi những người tham gia không được yêu cầu một cách có ý thức để đánh giá các vùng cơ thể cụ thể.

Các loại đánh giá xã hội khác nhau cũng tinh vi ảnh hưởng đến hành vi nhìn. Khi những người tham gia đánh giá tuổi trẻ, họ có xu hướng nhìn nhiều hơn vào đầu, so với khi họ đánh giá sự hấp dẫn hoặc sức khỏe. Điều này có ý nghĩa khi khuôn mặt mang lại nhiều tín hiệu視覺 liên quan đến tuổi tác. Điểm đánh giá cho sức khỏe dẫn đến tập trung nhiều hơn vào ngực và phần eo, khu vực liên quan đến phân phối mỡ nhìn thấy và cơ bắp.

Khi nói đến điểm đánh giá thực tế, những người tham gia đánh giá mức độ cân nặng khỏe mạnh thấp nhất là hấp dẫn và khỏe mạnh nhất. Điểm đánh giá tuổi trẻ, trái lại, đạt đỉnh cao nhất đối với cơ thể nhẹ nhất – những cơ thể được phân loại là gầy. Điều này có thể phản ánh mối liên hệ văn hóa và tiến hóa giữa sự gầy, tuổi trẻ và tiềm năng sinh sản. Khi chỉ số khối cơ thể tăng lên, điểm đánh giá tuổi trẻ giảm dần cho cả mô hình nam và nữ.

Cũng có một số khác biệt trong cách những người tham gia đánh giá cơ thể nam và nữ. Mô hình nam gầy được đánh giá thấp hơn đáng kể về sự hấp dẫn và sức khỏe so với mô hình nữ gầy. Điều này có thể phản ánh cách cơ bắp thấp, thường đi kèm với cân nặng thấp, bị nhìn nhận tiêu cực ở nam giới. Đối với mô hình nữ, ngay cả những mô hình gần ngưỡng cân nặng khỏe mạnh vẫn được đánh giá cao về sự hấp dẫn và tuổi trẻ. Điều này phù hợp với lý tưởng văn hóa có xu hướng ưu tiên sự gầy ở phụ nữมาก hơn ở nam giới.

Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy các tương tác giữa giới tính của mô hình, loại đánh giá và chỉ số khối cơ thể. Ví dụ, mô hình nam khỏe mạnh nhất có chỉ số khối cơ thể cao hơn một chút so với mô hình hấp dẫn nhất, cho thấy rằng những người tham gia có thể liên kết một số cơ bắp với sức khỏe. Điều này trái ngược với các nghiên cứu trước đây cho thấy con người thường thích cơ thể gầy hơn ngay cả khi chúng trông kém khỏe mạnh. Sự khác biệt có thể do sự khác biệt văn hóa, vì các nghiên cứu trước đây cho thấy mô hình này sử dụng mẫu từ dân số châu Á, trong khi nghiên cứu hiện tại chủ yếu liên quan đến người tham gia gốc châu Âu.

Mặc dù nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc mới về cách con người sử dụng tín hiệu視覺 để đánh giá người khác, nhưng nó vẫn có một số hạn chế. Kích thước mẫu nhỏ và thiên vị về giới tính và độ tuổi, điều này có thể hạn chế khả năng áp dụng của kết quả cho các dân số rộng lớn hơn. Kết quả có thể khác nếu chúng tôi có đủ người xem nam để so sánh, vì các nghiên cứu khác cho thấy.

Các nhà nghiên cứu đề xuất rằng các nghiên cứu trong tương lai nên bao gồm hỗn hợp người tham gia cân bằng hơn về giới tính và độ tuổi. Họ cũng đề xuất khám phá cách hình ảnh cơ thể và kinh nghiệm của mọi người có thể định hình đánh giá của họ về người khác. Các nghiên cứu trong môi trường tự nhiên hơn, chẳng hạn như sử dụng thiết bị theo dõi mắt có thể đeo trong khi quan sát mọi người ở nơi công cộng, cũng có thể giúp xác nhận liệu các mẫu quan sát trong phòng thí nghiệm có phản ánh hành vi trong thế giới thực hay không.

Một nghiên cứu gần đây của nhà nghiên cứu Frank J. Sulloway từ Đại học Harvard đã đào sâu vào mối quan hệ giữa vị trí sinh trong gia đình và đặc điểm tính cách của hàng nghìn cá nhân. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng những người con lớn trong gia đình có xu hướng thể hiện tính cách cầu toàn, có tổ chức, và nghiêm túc hơn so với các em út. Những đặc điểm này thường được tìm thấy ở các nhà lãnh đạo.

Theo Sulloway, việc là con lớn thường đồng nghĩa với việc đảm đương nhiều trách nhiệm và kỳ vọng lớn hơn từ bố mẹ. Điều này đã giúp họ hình thành nên một lối sống có trách nhiệm, tuân thủ các quy tắc và có khả năng kiểm soát bản thân tốt hơn từ sớm. Khi trưởng thành, họ có xu hướng đảm nhận các vị trí lãnh đạo trong công việc. Những phát hiện này mở ra một góc nhìn mới về cách vị trí sinh trong gia đình có thể ảnh hưởng đến sự phát triển tính cách và định hướng sự nghiệp của một người.

Một số nghiên cứu tiếp theo đã củng cố quan điểm của Sulloway. Một khảo sát được thực hiện bởi CareerBuilder (Mỹ) chỉ ra rằng những người con lớn chiếm tỷ lệ cao nhất trong nhóm làm quản lý, điều hành. Tương tự, tại Anh, một cuộc khảo sát của YouGov cũng ghi nhận rằng tỷ lệ người tự mô tả bản thân là ‘nghiêm túc, có định hướng rõ ràng’ cao nhất rơi vào nhóm con đầu lòng. Điều này cho thấy một xu hướng nhất định trong việc những người con lớn thường đảm đương vai trò lãnh đạo và có tính cách nghiêm túc, có kỷ luật.

Nhiều nhân vật thành công trong lĩnh vực công nghệ và chính trị cũng là con cả, bao gồm Jeff Bezos – nhà sáng lập Amazon, Elon Musk – CEO Tesla và SpaceX, và Angela Merkel – cựu Thủ tướng Đức. Những ví dụ này càng củng cố cho quan điểm rằng vị trí sinh có thể có ảnh hưởng đến sự thành công và tính cách của một người.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo không nên tuyệt đối hóa vai trò của thứ tự sinh. TS Kevin Leman, nhà tâm lý học, cho rằng cách bố mẹ đối xử và môi trường giáo dục mới là những yếu tố định hình tính cách một cách rõ ràng nhất. Điều này ngụ ý rằng mặc dù vị trí sinh có thể có ảnh hưởng, nhưng nó không phải là yếu tố quyết định duy nhất.

Vì thế, dù là con cả hay con út, điều quan trọng không phải là bạn sinh thứ mấy, mà là bạn đã lớn lên như thế nào. Môi trường và cách giáo dục mà một người nhận được trong quá trình trưởng thành có thể có tác động sâu sắc đến sự phát triển tính cách và thành công trong sự nghiệp của họ.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Jaume I (Tây Ban Nha) đã chỉ ra rằng việc sống chung với con trai trên 30 tuổi nhưng độc thân có thể làm giảm mức độ hài lòng trong cuộc sống của các bà mẹ, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của họ. Dữ liệu từ Khảo sát Tài chính hộ gia đình của Tây Ban Nha, một phần của Kế hoạch Thống kê quốc gia, đã được phân tích để đưa ra kết luận này. Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Social Science & Medicine.

Nhóm nghiên cứu do tiến sĩ María José Gil-Moltó và tiến sĩ Arne Risa Hole từ Nhóm Kinh tế thực nghiệm và Tính toán (UJI) dẫn đầu, đã tập trung vào nhóm cha mẹ từ 50 đến 75 tuổi. Họ theo dõi mức độ hài lòng trong cuộc sống của các bậc phụ huynh qua các giai đoạn con cái rời nhà hoặc quay về sống chung.

Ở các nước châu Âu như Tây Ban Nha, hơn 40% người trưởng thành từ 25-34 tuổi vẫn sống cùng cha mẹ. Độ tuổi trung bình để rời khỏi nhà là khoảng 29,8. Ngoài ra, các yếu tố kinh tế, văn hóa gia đình truyền thống và sự phân công lao động chưa công bằng trong gia đình cũng là những nguyên nhân khiến nhiều người trẻ ở nhà lâu hơn.

Đáng chú ý, nghiên cứu chỉ ra rằng các bà mẹ sống chung với con trên 30 tuổi có mức độ hài lòng thấp hơn đáng kể. Điều này tương đương với việc sức khỏe của họ giảm từ mức ‘rất tốt’ xuống ‘tạm ổn’. Trong khi đó, không có sự sụt giảm tương tự được ghi nhận ở người cha, cho thấy gánh nặng chăm sóc trong gia đình vẫn chủ yếu đổ dồn lên vai người mẹ.

Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh rằng trong bối cảnh quốc tế hiện nay, khi việc sống chung giữa cha mẹ và con cái trưởng thành ngày càng phổ biến do khủng hoảng tài chính và chi phí sinh hoạt tăng cao, cần nhận thức được rằng sự sống chung này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần của phụ huynh, đặc biệt là các bà mẹ.

Từ nghiên cứu này, nhóm tác giả đề xuất các nhà hoạch định chính sách cần cân nhắc tạo điều kiện tốt hơn cho thanh niên tự lập thông qua các chính sách hỗ trợ nhà ở, việc làm và tài chính phù hợp.

Tại Việt Nam, một quốc gia đề cao giá trị và vai trò gia đình, tình trạng người trẻ trên 30 tuổi, đặc biệt là nam giới sống chung với bố mẹ cũng không phải là hiếm. Áp lực từ giá nhà tăng cao, thị trường lao động cạnh tranh và kỳ vọng xã hội về việc ‘an cư trước khi lập nghiệp’ khiến nhiều người ngần ngại rời khỏi vòng tay gia đình.

Tuy nhiên, vấn đề không chỉ dừng lại ở yếu tố kinh tế mà còn phản ánh những thay đổi trong cấu trúc gia đình, giá trị cá nhân và sự chuyển dịch của vai trò giới trong xã hội hiện đại. Đây không chỉ là câu chuyện của riêng Tây Ban Nha mà là xu hướng đang lan rộng và đặt ra nhiều câu hỏi cho chính sách nhà ở, phúc lợi và giáo dục giới trẻ tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Bên cạnh đó, một vấn đề khác liên quan đến sức khỏe tâm thần của trẻ vị thành niên tại Việt Nam cũng đáng được quan tâm. Áp lực học tập và sự kiểm soát quá nghiêm ngặt của cha mẹ đang khiến trẻ lo âu, trầm cảm, cảm giác bị cô lập và cô đơn. Theo nghiên cứu, có tới gần 22% trẻ vị thành niên tại Việt Nam đang gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần.