Hiện tượng các KOL và Influencer trở thành một phần không thể thiếu trên mạng xã hội đã trở nên phổ biến, với hàng trăm nghìn người theo dõi. Tuy nhiên, gần đây, một số trong số họ đã bị phát hiện quảng cáo sai sự thật, lợi dụng lòng tin của người hâm mộ để kiếm lợi nhuận.

Mới đây nhất, L.H.T – một influencer sở hữu gần 700.000 người theo dõi – đã bị cộng đồng mạng chỉ trích vì thiếu trung thực trong hoạt động quảng cáo. T. không chỉ tham gia quảng bá mà còn đảm nhận vai trò đại sứ thương hiệu cho một số dòng mỹ phẩm phổ thông. Trên mạng xã hội, T. thường xuyên chia sẻ về hiệu quả sản phẩm này dưới dạng những ‘trải nghiệm cá nhân’, tạo cảm giác chân thật và gần gũi, khiến người theo dõi tin rằng đó là cảm nhận thực tế, không mang mục đích thương mại.

Tuy nhiên, người theo dõi tinh ý phát hiện trong các Vlog và hình ảnh đời thường do chính T. đăng tải, hầu như không thấy sự xuất hiện của những sản phẩm này. Thay vào đó là loạt mỹ phẩm cao cấp, đắt tiền đến từ các thương hiệu nổi tiếng khác. Sự mâu thuẫn giữa hình ảnh quảng bá và tiêu dùng thực tế làm dấy lên nghi ngờ đây là hình thức quảng cáo trá hình, lợi dụng cảm xúc và lòng tin của người theo dõi.

Theo anh Ngô Vũ Thế Thiên – founder một thương hiệu thời trang nội địa, việc ‘bán hình ảnh’ qua mạng xã hội đang là nguồn thu lớn với các influencer. Trên thực tế, việc dựng nên lối sống hoặc câu chuyện cá nhân để gia tăng độ tin cậy cho sản phẩm không còn xa lạ. Cũng theo anh Thiên, một influencer tầm trung ở Việt Nam có thể kiếm 30 -100 triệu đồng/tháng nếu làm việc đều đặn, còn các gương mặt nổi bật có thể thu về 500 triệu đồng đến 1 tỉ đồng/tháng. Nhưng thu nhập càng cao thì trách nhiệm càng lớn.

Một hình ảnh cá nhân dù được xây dựng khéo đến đâu nhưng nếu dẫn dắt sai lệch hành vi tiêu dùng thì hậu quả có thể là mất lòng tin hoặc đối diện hệ quả pháp lý. Từ trải nghiệm thật đến tù tội, trường hợp kênh TikTok ‘Gia đình Hải Sen’ là ví dụ. Từ hình ảnh gia đình khởi nghiệp thành công, Lê Văn Hải thu hút hàng triệu người theo dõi, tạo nhiều tài khoản cho con và mẹ, lồng ghép quảng cáo ‘siro ăn ngon Hải Bé’ vào các video có trẻ nhỏ để tăng độ tin cậy.

Đặc biệt, con của Hải được cho là thường xuyên sử dụng sản phẩm, nhằm tạo cảm giác chân thực và an toàn. Tuy nhiên, tháng 6 vừa qua, Công an tỉnh Ninh Bình đã khởi tố, bắt tạm giam Lê Văn Hải để điều tra về tội ‘Buôn bán hàng giả là thực phẩm’. Thông tin ban đầu cho thấy chỉ riêng sản phẩm ‘siro ăn ngon Hải Bé’ đã được bán ra hơn 100.000 hộp, mang lại doanh thu hơn 16 tỉ đồng.

Luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, cho rằng influencer dùng hình ảnh cá nhân để quảng bá sản phẩm được xem là ‘người chuyển tải sản phẩm quảng cáo’. Việc này có vi phạm pháp luật hay không phụ thuộc vào mục đích quảng bá và tính minh bạch của nội dung, cụ thể là sản phẩm có bảo đảm chất lượng, nguồn gốc rõ ràng hay không. Người tiêu dùng bị thiệt hại vì tin vào nội dung quảng cáo sai có quyền khởi kiện cá nhân hoặc tổ chức liên quan.

Nếu có đủ chứng cứ, họ có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tính mạng. ThS Nguyễn Thị Thu Hiền, chuyên gia giáo dục, cho rằng khi người nổi tiếng chia sẻ trải nghiệm cá nhân, khán giả dễ tin vì cảm thấy gần gũi. Nhưng nếu hình ảnh đó là giả thì việc lợi dụng niềm tin không chỉ thiếu trung thực mà còn có thể gây tổn thương tâm lý, nhất là với giới trẻ.

Bộ Văn hóa – Thể thao – Du lịch vừa có cuộc họp báo thường kỳ quý 2, trong đó thông tin về việc hai nghệ sĩ nổi tiếng Quyền Linh và Doãn Quốc Đam bị nhắc nhở do liên quan đến quảng cáo thực phẩm và sản phẩm không đúng sự thật.

Cụ thể, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử Lê Quang Tự Do cho biết, cơ quan đã mời cả hai lên làm việc để làm rõ về việc quảng cáo thổi phồng và gây hiểu nhầm. Tuy nhiên, do thời hiệu xử lý vi phạm đã hết, nên cả hai không bị phạt. Hợp đồng của họ với các nhãn hàng đã chấm dứt từ 2 năm trước và trong thời gian đó, không có ai phát hiện hoặc tố giác hành vi của họ.

Ông Lê Quang Tự Do cũng cho biết, trong quá trình làm việc, cả hai nghệ sĩ đã cam kết rút kinh nghiệm và sẽ đồng hành cùng cơ quan quản lý để tuyên truyền với các văn nghệ sĩ khác trong các sự kiện liên quan.

Ngoài ra, tại cuộc họp báo, ông Lê Quang Tự Do cũng thông tin về kết quả của chiến dịch truy quét tài khoản lừa đảo trên mạng xã hội. Theo ông, không gian mạng Việt Nam đang tồn tại nhiều tài khoản mạo danh cá nhân, doanh nghiệp với mục đích lừa đảo. Các chiêu trò lừa đảo ngày càng đa dạng và tinh vi, đã xuất hiện cùng với sự phát triển của mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo (AI) trong 5 năm qua.

Để làm sạch môi trường mạng, Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử cùng với Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) thuộc Bộ Công an đã tiến hành nhận diện, thanh lọc và truy quét các tài khoản mạo danh. Chỉ trong 6 tháng đầu năm, các nền tảng đã gỡ khoảng 30.000 tài khoản giả mạo, chủ yếu trên Facebook.

Ông Lê Quang Tự Do cho biết, việc truy quét diễn ra liên tục và cung cấp thông tin đầy đủ để tạo ra sức đề kháng cho người dân. Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử cũng phối hợp với Bộ Công an để cung cấp tin nhắn cho người dân hằng tuần, thông báo về những thủ đoạn lừa đảo mà họ thu thập được.

Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử cũng có trang web về phòng chống tin giả, tin sai sự thật để tuyên truyền đến người dân, đồng thời chuyển cơ quan chức năng xử lý khi phát hiện các trường hợp vi phạm.

Chiều ngày 30/7, Hội nghị giao ban về quảng cáo trên mạng đã diễn ra do Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (PTTH&TTĐT) chủ trì. Tại hội nghị này, Cục PTTH&TTĐT đã báo cáo về công tác kiểm tra, rà soát các hành vi quảng cáo sai sự thật và việc cài đặt quảng cáo vào nội dung ‘xấu độc’ trong 6 tháng đầu năm 2025.

Trong 6 tháng đầu năm, Cục PTTH&TTĐT đã đẩy mạnh công tác kiểm tra, rà soát các hành vi quảng cáo sai sự thật và việc cài đặt quảng cáo vào nội dung ‘xấu độc’. Cục đã nghiêm túc triển khai các Công điện của Thủ tướng Chính phủ liên quan đến quảng cáo thuốc, thực phẩm, sữa giả, hàng giả, gian lận thương mại. Hàng loạt công văn đã được ban hành yêu cầu các đơn vị truyền thông, mạng xã hội, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ quảng cáo và nhãn hàng tăng cường kiểm duyệt nội dung, quản lý chặt chẽ hoạt động quảng cáo thông qua người có ảnh hưởng.

Cục đã làm việc với 7 người nổi tiếng, KOL quảng cáo sai phạm; xử phạt 3 trường hợp với tổng số tiền phạt là 215 triệu đồng và nhắc nhở 2 trường hợp. Đặc biệt, Cục cũng đã yêu cầu không quảng cáo trên các trang web vi phạm pháp luật, không hợp tác với các cá nhân, trang thông tin điện tử công khai vi phạm pháp luật.

Ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử khẳng định: ‘Thời gian tới sẽ triển khai các quy định pháp luật mới, tiếp tục tham gia xây dựng các Nghị định và kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm đặc biệt là những người nổi tiếng vi phạm quy định về quảng cáo’.

Ông Lê Quang Tự Do cho hay: ‘Khuyến nghị nhãn hàng, đại lý quảng cáo tiếp tục đồng thuận, ủng hộ áp dụng quảng cáo trong ‘White List’ (danh sách trắng) và cùng Cục có cơ chế rà soát, cập nhật các danh sách định kỳ’. Đồng thời, khuyến khích các nhà sáng tạo nội dung sản xuất các nội dung tích cực để thu hút quảng cáo, hướng tới mục tiêu nội dung ‘sạch’ mới nhận được tiền quảng cáo, đẩy lùi nội dung nhảm nhí, độc hại.

Ông Lê Quang Tự Do nhấn mạnh: ‘Yêu cầu tăng cường bộ lọc, giải pháp kỹ thuật, công nghệ và nhân sự để chủ động rà soát, chặn gỡ các nội dung vi phạm pháp luật Việt Nam; truy quét các nội dung, trang, kênh vi phạm bị đăng tải lại; không cài đặt quảng cáo vào nội dung vi phạm; tắt hiển thị quảng cáo, ngừng chia sẻ tiền quảng cáo đối với các video, trang, kênh vi phạm; xem xét siết chặt điều kiện bật kiếm tiền, đảm bảo chỉ nội dung tuân thủ pháp luật mới được chia sẻ tiền quảng cáo’.

Liên quan đến việc xem xét siết chặt điều kiện bật kiếm tiền của các tài khoản mạng xã hội, ông Lê Quang Tự Do – Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử tiết lộ từng phải yêu cầu streamer ViruSs dừng khẩn cấp livestream về chuyện tình ái. ‘Yêu cầu các nền tảng quan tâm, không bật kiếm tiền với các trang, kênh có nội dung vi phạm. Cả ba nền tảng lớn như YouTube, Facebook, TikTok đều có chức năng kiếm tiền. ViruSs từng livestream để kể chuyện tình cảm của mình, thu hút khoảng 1,4 triệu người tham gia, bàn luận. Chúng tôi phải gọi điện cho ViruSs để yêu cầu dừng ngay lập tức buổi livestream. Phía ViruSs đồng ý nhưng xin thêm 5-10 phút lên sóng’, ông Lê Quang Tự Do nêu.

Cục trưởng Lê Quang Tự Do đề nghị các nền tảng lưu ý để có sự chấn chỉnh KOL, KOC, không để họ lợi dụng scandal cá nhân không những gây mất an ninh, trật tự mà còn kiếm lợi. ‘ViruSs xin thêm 5′ để đính chính, xin lỗi khán giả, công chúng nhưng trong lúc đó họ vẫn kiếm được tiền, bởi khán giả vẫn bỏ tiền, đăng ký vào phòng live để được bình luận. Với những trường hợp có tác động lớn, dẫn tới sự quan tâm lớn của công chúng, có thể gây mất trật tự, các nền tảng phải hợp tác với Cục để ngăn chặn. Việc ngăn chặn các livestream còn gặp khó khăn do đặc thù phát sóng theo thời gian thực’, ông Lê Quang Tự Do nêu.

Trước đó, tối 28/3, streamer ViruSs tổ chức livestream giải đáp ồn ào tình cảm, thu hút tới 4,8 triệu lượt xem, trong đó có thời điểm vượt mốc 1,5 triệu người xem cùng lúc. Dù vấp phải nhiều chỉ trích, buổi livestream vẫn mang lại nguồn thu lớn cho nam streamer khi hơn 600 người đăng ký gói trả phí để được bình luận, với mức giá từ 135.000 đến 155.000 đồng/tháng, ước tính mang về gần 100 triệu đồng.

Ngoài ra, ViruSs còn nhận nhiều quà tặng ảo có giá trị cao như sư tử, cá heo, TikTok Universe… nâng tổng doanh thu buổi live lên hàng trăm triệu đồng. Tuy nhiên, do TikTok không công bố cụ thể tỷ lệ chia sẻ doanh thu, số tiền nam streamer thực nhận có thể thấp hơn con số ước tính.

Lâu nay, vấn đề quảng cáo sai sự thật và việc sử dụng người nổi tiếng cũng như KOL (influencer) để quảng bá sản phẩm không rõ nguồn gốc đã trở thành một mối quan ngại lớn trong xã hội. Tuy nhiên, với sự ra đời của Luật Quảng cáo 2025, những hành vi này sẽ bị chấm dứt. Luật mới quy định rõ ràng rằng người nổi tiếng và KOL phải chịu trách nhiệm liên đới nếu nội dung quảng cáo sai sự thật. Điều này giúp lấp đầy khoảng trống pháp lý tồn tại trong thời gian dài và tăng cường trách nhiệm của người nổi tiếng và doanh nghiệp trong việc quảng bá sản phẩm.

Cùng với đó, luật cũng cấm phát hành quảng cáo trên các nền tảng vi phạm pháp luật, bao gồm các trang web giả mạo, ứng dụng không phép, hoặc nền tảng chứa nội dung phản cảm và tin giả. Đây là một bước đi quyết liệt trong bối cảnh môi trường quảng cáo kỹ thuật số đang bị lấn át bởi những ‘vùng xám’ chưa được kiểm soát. Việc này nhằm mục đích tạo ra một môi trường quảng cáo lành mạnh và an toàn cho người tiêu dùng.

Không chỉ dừng lại ở việc quản lý nội dung và chủ thể, luật mới còn trao quyền khởi kiện tập thể cho người tiêu dùng, thông qua các tổ chức đại diện. Đây là một công cụ pháp lý mạnh mẽ nhằm gia tăng trách nhiệm của doanh nghiệp và tạo ra sức ép công khai trước các hành vi quảng cáo gian dối. Theo các chuyên gia kinh tế, một điểm mới mang tính ‘bảo vệ chủ động’ được bổ sung trong luật là cơ chế khởi kiện tập thể. Các hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng được trao quyền đại diện người dân khởi kiện doanh nghiệp, tổ chức có hành vi quảng cáo gian dối, gây thiệt hại rộng.

Việc bổ sung cơ chế này giúp giảm rào cản pháp lý và chi phí tố tụng cho từng cá nhân – vốn là lý do khiến nhiều người tiêu dùng Việt Nam chọn im lặng dù bị ảnh hưởng trực tiếp. Cơ chế khởi kiện tập thể này đã được áp dụng hiệu quả tại nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, EU… và được xem là một công cụ hữu hiệu trong việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Song song với đó, luật cũng bổ sung cơ chế hậu kiểm mạnh, đặc biệt với nhóm sản phẩm có rủi ro cao như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc, thiết bị y tế. Tất cả nội dung quảng cáo liên quan đến các nhóm sản phẩm này đều phải được công bố hợp quy và cấp phép trước khi đăng tải. Đồng thời, không được dùng từ ngữ gây hiểu nhầm như ‘thần dược’, ‘đặc trị’, hay ‘có tác dụng ngay lập tức’ để tránh gây hiểu lầm cho người tiêu dùng.

Đáng chú ý, các nền tảng kỹ thuật số cũng sẽ phải xây dựng công cụ chặn và báo cáo quảng cáo sai sự thật, tăng khả năng phản hồi của người dùng và hỗ trợ cơ quan chức năng trong việc giám sát nội dung. Điều này sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý và kiểm soát quảng cáo trên môi trường kỹ thuật số.

Lawạt Quảng cáo 2025 là minh chứng cho sự chuyển dịch từ ‘quản lý truyền thống’ sang mô hình quản trị không gian số hiện đại, chủ động và minh bạch hơn. Không chỉ là hành lang pháp lý, đây còn là lời cảnh báo dành cho những ai còn mập mờ giữa thật – giả, tận dụng lòng tin để trục lợi. Khi luật có hiệu lực, quảng cáo không thể là cuộc chơi đơn phương giữa doanh nghiệp và người nổi tiếng. Mỗi lời nói, mỗi hình ảnh, mỗi dòng mô tả… đều phải được cân nhắc và chịu trách nhiệm. Đã đến lúc chấm dứt thời ‘ai muốn nói gì thì nói’ trong lĩnh vực quảng cáo.

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, vai trò của người có ảnh hưởng (KOL) trên môi trường số ngày càng trở nên quan trọng. Không chỉ đơn thuần là những người dẫn đường trong xu thế truyền thông mới, KOL còn đóng vai trò kết nối cộng đồng và lan tỏa thông tin một cách tích cực. Tuy nhiên, để đảm bảo hoạt động của KOL hiệu quả và có trách nhiệm, việc thiết lập cơ chế quản lý phù hợp là điều cần thiết.

Tại tọa đàm ‘Kiến tạo niềm tin số’ được tổ chức bởi Hiệp hội An ninh mạng quốc gia vào ngày 28/7, các chuyên gia đã thảo luận về vai trò và trách nhiệm của KOL trong thời đại số. Theo các chuyên gia, tại nhiều nước, KOL không chỉ là công cụ marketing đơn thuần mà đã trở thành biểu tượng của ‘sức mạnh mềm’, có ảnh hưởng lớn trong xã hội. Vai trò của KOL không thể tách rời trách nhiệm; một mặt, họ cần được tạo điều kiện để phát huy sức ảnh hưởng tích cực, thúc đẩy kinh tế, văn hóa, truyền thông, mặt khác, cần có cơ chế quản lý phù hợp để định hướng hành vi, tăng cường trách nhiệm xã hội và ngăn chặn những hệ lụy tiêu cực từ nội dung sai lệch.

Thực trạng hiện nay cho thấy không ít KOL đã lợi dụng sức ảnh hưởng để lan truyền thông tin sai lệch, cổ súy những nội dung độc hại, sai sự thật hoặc quảng cáo sản phẩm kém chất lượng. Đặc biệt, trong môi trường số, một phát ngôn thiếu kiểm chứng, một nội dung lệch chuẩn cũng có thể gây tác động tiêu cực không nhỏ đến cộng đồng và xã hội. Chính vì vậy, việc quản lý và kiểm soát hoạt động của KOL là điều vô cùng quan trọng để đảm bảo một môi trường số lành mạnh và an toàn.

Chính phủ nhiều nước đã xây dựng các khuôn khổ pháp lý, chính sách khuyến khích minh bạch thông tin, chuẩn hóa nội dung quảng bá và tăng cường quản lý KOL nhằm cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ cộng đồng. Tại Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) là cơ quan chính chịu trách nhiệm đưa ra các hướng dẫn cho hoạt động của KOL. Nguyên tắc cốt lõi trong các quy định của FTC là tính minh bạch và ‘sự thật trong quảng cáo’. Các yêu cầu công khai của FTC rất rõ ràng: KOL phải luôn làm rõ cho người theo dõi nếu một bài đăng, video hoặc tuyên bố có nội dung quảng cáo. Thông tin thêm về các quy định của FTC có thể được tìm thấy trên trang web chính thức của Ủy ban Thương mại Liên bang.

Tại Thái Lan, một nghiên cứu năm 2024 cho thấy KOL và YouTuber được xếp hạng trong số 10 nghề nghiệp mơ ước hàng đầu của thanh thiếu niên Thái Lan, đứng trước cả luật sư, phi công. Điều này phản ánh KOL đã trở thành một lực lượng nghề nghiệp thực sự trong nền kinh tế số. Trước thực tế đó, Thái Lan đã đề xuất ban hành luật quản lý người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Hội đồng Phát triển kinh tế và xã hội nước này đề nghị Chính phủ thiết lập hệ thống đăng ký cho những người có ảnh hưởng ở Thái Lan và ban hành các chính sách như đào tạo kỹ năng và các hỗ trợ khác liên quan đến nghề nghiệp cho KOL.

Ở Việt Nam, sự phát triển của KOL cũng vô cùng mạnh mẽ. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều KOL không công khai rõ ràng tính chất thương mại của bài đăng, dẫn đến nguy cơ vi phạm pháp luật và làm giảm niềm tin của người tiêu dùng; thiếu quy tắc, chuẩn mực, tiêu chuẩn cộng đồng. Để phát huy vai trò của KOL đối với sự phát triển đất nước, bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của cơ quan chức năng đối với hoạt động của KOL, việc xây dựng cộng đồng KOL gắn kết, trách nhiệm, có tinh thần dân tộc với các cơ chế tự kiểm soát mạnh mẽ là rất quan trọng.

Nhìn chung, KOL đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong thời đại số. Tuy nhiên, để đảm bảo hoạt động của KOL hiệu quả và có trách nhiệm, cần thiết phải có cơ chế quản lý phù hợp, kết hợp với việc xây dựng cộng đồng KOL gắn kết và có trách nhiệm. Chỉ khi có được sự quản lý và kiểm soát hiệu quả, KOL mới có thể tiếp tục đóng vai trò tích cực trong việc phát triển đất nước và xây dựng một môi trường số lành mạnh.