Một nhóm nghiên cứu và sinh viên tại Việt Nam đã cùng nhau thực hiện một dự án độc đáo, kết hợp giữa nghệ thuật và hoạt động giáo dục để nâng cao nhận thức về vấn đề rác thải nhựa và nghề đồng nát. Nhóm Recycurbs Viet, dưới sự chủ trì của Tiến sĩ Nguyễn Thái Huyền, đã tiến hành nghiên cứu về mạng lưới thu gom rác phi chính thức và vai trò quan trọng của nghề đồng nát trong chuỗi giá trị tái chế nhựa tại Việt Nam.

Song song với nghiên cứu, một nhóm sinh viên từ chương trình liên kết đào tạo Cử nhân Kiến trúc Pháp đã tổ chức triển lãm nghệ thuật có tên ‘Đồng nát ve chai với tương lai rác nhựa’ và tọa đàm ‘Nghề đồng nát, quá khứ, hiện tại, tương lai?’. Các hoạt động này được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các giảng viên từ Viện Đào tạo và Hợp tác Quốc tế và Viện Pháp tại Hà Nội.

Triển lãm nghệ thuật này sử dụng các chất liệu tái chế như bao ni lông, chai nhựa, lon thiếc để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Các tác phẩm này không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn thể hiện góc nhìn sâu sắc về vấn đề rác thải và sinh nhai của những người thu gom rác, những người thường bị bỏ qua trong xã hội.

Tiến sĩ – Họa sĩ Lê Thanh, người hướng dẫn sinh viên trong dự án này, chia sẻ rằng việc lựa chọn hình tượng và phát triển thành tác phẩm nghệ thuật không hề đơn giản. Các sinh viên đã phải trải qua nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện, từ việc phác thảo, khắc cao su, in tranh cho đến khâu trưng bày.

Triển lãm và tọa đàm này không chỉ là một sự kiện nghệ thuật đơn thuần mà còn là minh chứng sống động cho sự quan tâm của thế hệ trẻ ngành kiến trúc đến các vấn đề môi trường – xã hội. Qua đó, khẳng định vai trò của giáo dục nghệ thuật trong việc khơi dậy tư duy bền vững và trách nhiệm công dân.

Triển lãm mở ra những đối thoại mới về vấn đề rác thải, về sự lắng nghe và thấu hiểu những giá trị mà đô thị từng vứt bỏ. Thông qua các hoạt động này, các bạn trẻ hy vọng có thể truyền tải thông điệp mạnh mẽ về tầm quan trọng của việc tái chế, tái sử dụng và bảo vệ môi trường. Đồng thời, họ cũng muốn tôn vinh nghề đồng nát, một nghề nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc thu gom và tái chế rác thải, góp phần bảo vệ môi trường sống.

Các tác phẩm này không chỉ là những sản phẩm nghệ thuật thông thường mà còn mang thông điệp về môi trường.

Ngành bao bì đang đứng trước những thách thức lớn trong quá trình chuyển đổi xanh, không chỉ từ áp lực của luật pháp trong nước mà còn từ nhu cầu tiêu dùng bền vững và các tiêu chuẩn quốc tế. Đây là thời điểm đòi hỏi các doanh nghiệp phải có những thay đổi mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu tái chế và giảm thiểu rác thải, nhằm bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Để đối mặt với thách thức này, Liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam đã được thành lập với mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái tái chế đồng bộ và thúc đẩy trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo hướng thực chất. Sau 6 năm hoạt động, Pro Việt Nam đã đạt được những kết quả ấn tượng, như thu gom và tái chế hơn 64.000 tấn bao bì vào năm 2024. Thành công này không chỉ thể hiện sự nỗ lực của các thành viên trong liên minh mà còn cho thấy tiềm năng phát triển của ngành tái chế tại Việt Nam.

Tuy nhiên, ngành tái chế vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện hiệu quả và thiếu chế tài mạnh để khuyến khích phân loại rác là những vấn đề cần được giải quyết. Ngoài ra, sản phẩm tái chế của Việt Nam còn gặp khó khăn khi xuất khẩu sang một số thị trường như EU do quy trình chứng nhận phức tạp và yêu cầu kỹ thuật khắt khe. Những thách thức này đòi hỏi sự phối hợp và hỗ trợ từ các bên liên quan để tìm ra giải pháp.

Để giải quyết những thách thức này, Pro Việt Nam đã đưa ra một số giải pháp. Liên minh này sẽ tập trung mở rộng mạng lưới hợp tác để nâng cao hiệu quả thu gom, tái chế, ứng dụng công nghệ trong phân loại rác và quản lý dữ liệu tái chế. Đồng thời, các doanh nghiệp thành viên sẽ thiết kế bao bì thân thiện với môi trường, dễ thu gom, dễ tái chế. Mục tiêu của Pro Việt Nam là đến năm 2030, toàn bộ bao bì do các thành viên đưa ra thị trường sẽ được thu gom, tái chế, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn.

Một số doanh nghiệp tái chế như Công ty CP Nhựa tái chế Duy Tân đã áp dụng công nghệ mới để tái chế chai nhựa thành sản phẩm mới. Công ty đã xây dựng hệ thống thu gom và tái chế rác thải nhựa, giúp giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường. Sự tiên phong của các doanh nghiệp này là một ví dụ điển hình cho việc áp dụng công nghệ và sáng tạo trong lĩnh vực tái chế.

Để kinh tế tuần hoàn phát triển, cần sự phối hợp của chính sách, nhà sản xuất, hiệp hội, khối thu gom phi chính thức, cùng truyền thông, giáo dục cộng đồng. Sự phối hợp này không chỉ giúp giải quyết những thách thức trong ngành tái chế mà còn góp phần nâng cao ý thức của cộng đồng về tầm quan trọng của tái chế và bảo vệ môi trường.

Tổng kết lại, ngành bao bì đang đứng trước những thách thức lớn trong quá trình chuyển đổi xanh. Tuy nhiên, với sự nỗ lực của các doanh nghiệp và sự phối hợp của các bên liên quan, chúng ta có thể tin tưởng vào một tương lai phát triển bền vững và môi trường được bảo vệ.

liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam đã và đang trở thành một điểm sáng trong ngành tái chế tại Việt Nam, với những đóng góp tích cực cho môi trường và kinh tế. Với mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ bao bì do các thành viên đưa ra thị trường sẽ được thu gom, tái chế, Pro Việt Nam đang hướng tới một tương lai phát triển bền vững và thân thiện với môi trường.

Triển lãm “Tái chất hoàn sinh – Materia Renata” của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân đang là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích nghệ thuật và quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường. Được tổ chức tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA, Hà Nội), triển lãm này đã thu hút đông đảo công chúng với hơn 50 tác phẩm điêu khắc, sắp đặt độc đáo.

Tất cả các tác phẩm trong triển lãm đều được làm hoàn toàn từ phế liệu, thể hiện sự sáng tạo và tài năng của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân. Thông qua các tác phẩm này, anh muốn mang đến một góc nhìn mới về nghệ thuật tái sinh và lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường. Mỗi mảnh rác đều mang một câu chuyện riêng và nghệ sĩ muốn đưa đến cho công chúng một góc nhìn khác về những thứ bỏ đi.

Nổi bật trong triển lãm là phong cách Phi Lập Thể (Anti-Cubism) đặc trưng của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân. Anh đã dành nhiều năm để sáng tạo từ rác thải và biến chúng thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Triển lãm này không chỉ là một cuộc trình diễn nghệ thuật đơn thuần mà còn chạm đến những trăn trở sâu sắc của người xem về lối sống và trách nhiệm với môi trường.

Nhiều khán giả nhận ra những vật liệu này vừa gần gũi lại vừa xa lạ. Thông điệp sống xanh được nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân nhấn mạnh: “Hãy cùng nhau tái sử dụng lại rác thải và phế liệu. Chúng ta tái chế càng nhiều càng tốt để tăng vòng đời cho vật liệu, và quan trọng hơn là cùng nhau bảo vệ Trái Đất này”.

Không chỉ dừng lại ở việc trưng bày các tác phẩm nghệ thuật, triển lãm còn tổ chức các tọa đàm, workshop trải nghiệm để lan tỏa sâu rộng hơn thông điệp bảo vệ môi trường và nuôi dưỡng ý thức về một tương lai bền vững. Qua đó, nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân hy vọng sẽ truyền cảm hứng cho công chúng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách hợp lý.

Với việc biến phế liệu thành tác phẩm nghệ thuật, Nguyễn Quốc Dân đã kể nên câu chuyện về hy vọng và biến không gian nghệ thuật thành một diễn đàn sống động cho cuộc đối thoại về tương lai chung. Triển lãm “Tái chất hoàn sinh – Materia Renata” là một ví dụ điển hình về cách nghệ thuật có thể được sử dụng để truyền tải thông điệp về bảo vệ môi trường và khuyến khích hành động tích cực.

Đối với những ai quan tâm đến nghệ thuật và bảo vệ môi trường, triển lãm này là một điểm đến không thể bỏ qua. Hãy đến và khám phá thế giới nghệ thuật tái sinh từ phế liệu, cũng như lắng nghe thông điệp mạnh mẽ về bảo vệ môi trường từ nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân. Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA) sẽ là nơi tổ chức triển lãm này, chắc chắn sẽ mang đến cho bạn những trải nghiệm thú vị và ý nghĩa.

Trong hơn một thập kỷ qua, Dexter Barsigan, một người đàn ông 47 tuổi sống tại Manila, Philippines, đã duy trì cuộc sống của gia đình mình thông qua việc tái chế rác thải điện tử. Tuy nhiên, công việc này không chỉ mang lại thu nhập cho anh và hàng trăm người dân khác trong cộng đồng mà còn đang dần bào mòn sức khỏe của họ.

Anh Barsigan, được biết đến với nghề “mambabklas” – những người chuyên rã phế liệu điện tử để lấy các kim loại có giá trị như niken, nhôm, đồng, đã bắt đầu cảm nhận những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của mình từ khoảng ba năm trước. Các triệu chứng đầu tiên mà anh gặp phải là đôi tay đau nhức và thị lực giảm dần. Tình trạng này ngày càng trở nên nghiêm trọng, đến mức có những ngày anh chỉ có thể ngồi nhìn vợ và con mình làm việc thay vì tham gia vào công việc tái chế như trước đây.

Việc làm của anh Barsigan và hàng trăm người khác trong cộng đồng Onyx, một con phố tại Manila nơi tập trung đông người làm nghề tái chế rác thải điện tử, không chỉ giúp họ có đủ ăn, đủ mặc mà còn cho phép họ gửi con mình đi học. Đó là một nguồn thu nhập thiết yếu cho nhiều gia đình trong khu vực này. Tuy nhiên, giá của công việc này là sức khỏe của những người lao động, trong đó có anh Barsigan.

Trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về tác động môi trường và sức khỏe của việc xử lý rác thải điện tử, câu chuyện của anh Barsigan và những người cùng nghề tại cộng đồng Onyx làm nổi bật lên thách thức mà nhiều người lao động phải đối mặt. Họ không chỉ đấu tranh cho sinh kế hàng ngày mà còn phải tìm cách bảo vệ sức khỏe và tương lai của mình.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn, một mô hình kinh tế giúp ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu nhằm tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Theo các chuyên gia, Việt Nam có tiềm năng kinh tế tuần hoàn rất lớn trong các lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Đặc biệt, trong lĩnh vực rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ. TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho hay việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác là ‘đầu cuối của chu trình tái chế và tái sử dụng chất thải’. Công ty đã triển khai khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương và đã biến phần rác đốt thành nhiên liệu phát điện.

Để phát triển kinh tế tuần hoàn, việc đồng bộ hóa dữ liệu từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân là rất quan trọng. Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, cho rằng cần xây dựng nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm, áp dụng công nghệ như blockchain để đảm bảo minh bạch và chống gian lận hiệu quả hơn.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu để ứng phó khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ nhanh chóng, điển hình là các chính sách đi vào cuộc sống còn thiếu linh hoạt.

Cần có một chiến lược rõ ràng hơn, cùng với các cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh hiệu quả, tạo điều kiện đầu tư hạ tầng để xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ tuần hoàn. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định sau đó đã tạo hành lang pháp lý cho mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, vẫn cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả.