Nghề làm gốm truyền thống của người M’nông Rlăm tại buôn Dơng Bắk, xã Liên Sơn Lắk, tỉnh Đắk Lắk, đã tồn tại bền bỉ qua nhiều thế hệ với kỹ thuật ‘nuôi đất’, ‘trích đất’ và nung lộ thiên độc đáo. Gốm của người M’nông Rlăm được biết đến với đặc trưng không sử dụng bàn xoay, không lò nung, không khuôn đúc, tạo nên những sản phẩm thủ công mang đậm bản sắc văn hóa.

Quá trình làm gốm bắt đầu từ việc ‘nuôi đất’, tức là ủ đất sét lấy từ bờ sông Krông Ana để giữ ẩm và bảo tồn chất đất. Sau đó, người thợ sẽ ‘trích đất’ – lấy một lượng đất vừa đủ để tạo nên một sản phẩm, được xem như một nghi thức tâm linh. Gốm M’nông Rlăm được tạo dáng hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay. Người thợ di chuyển xung quanh sản phẩm trong quá trình nặn, tương đồng với cách làm gốm của người Chăm. Sản phẩm sau khi tạo hình được đánh bóng bằng đá, khắc họa tiết bằng que tre, sau đó phơi khô tự nhiên rồi nung trong lửa khoảng 30 phút với nhiên liệu vỏ trấu và mùn cưa.

Gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào cuối năm 2024. Sự công nhận này đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hành trình gìn giữ và phục hồi một làng nghề truyền thống đặc sắc của Tây Nguyên. Tuy nhiên, việc gìn giữ nghề gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự mai một về nhân lực, nguyên liệu khan hiếm, và khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm.

Để bảo tồn và phát triển làng nghề gốm truyền thống, chính quyền địa phương đã triển khai một số đề án. Các đề án này bao gồm đặt hàng sản phẩm gốm từ nghệ nhân địa phương, tổ chức các lớp truyền dạy nghề, và giới thiệu sản phẩm đến các đơn vị lữ hành. Gốm thủ công của buôn Dơng Bắk đã được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3 sao cấp tỉnh, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng hơn.

Du lịch cộng đồng đã mang đến hy vọng mới cho nghề làm gốm của người M’nông tại buôn Dơng Bắk. Các tour du lịch trải nghiệm đã về đến Yang Tao, tạo điều kiện cho nghệ nhân địa phương trình diễn kỹ thuật làm gốm cổ. Du khách khi đến thăm làng gốm không chỉ được tìm hiểu quy trình thủ công, mà còn có thể trực tiếp tham gia tạo hình, trang trí sản phẩm và mang về làm kỷ niệm. Những hoạt động này bước đầu giúp gốm Yang Tao có thêm cơ hội được hồi sinh, đồng thời trở thành điểm nhấn văn hóa trong phát triển du lịch bền vững tại khu vực Tây Nguyên.

Đợt mưa giông kéo dài dự kiến sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến TP.HCM và các tỉnh thành Nam bộ, khu vực Tây nguyên cho đến đầu tháng 8. Theo thông tin từ Đài Khí tượng thủy văn Nam bộ, gió mùa tây nam sẽ hoạt động với cường độ trung bình đến mạnh trong khoảng thời gian này. Điều này sẽ gây ra mưa giông diện rộng trên cả đất liền và biển, với mưa tập trung vào chiều và tối, kèm theo mưa rào và rải rác có giông. Cục bộ, một số nơi có thể trải qua mưa lớn với lượng mưa trên 60mm.

Cùng với việc dự báo mưa giông, các chuyên gia khí tượng cũng đưa ra cảnh báo về các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc sét, mưa đá và gió giật mạnh. Những hiện tượng này không chỉ có thể gây ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp mà còn có thể làm gãy đổ cây cối, hư hại nhà cửa và các công trình giao thông. Người dân cần đặc biệt chú ý đến sự nguy hiểm của những hiện tượng này và đề phòng các rủi ro có thể xảy ra.

Tại TP.HCM, dự báo mưa giông có khả năng xuất hiện đều khắp các phường xã. Dù vậy, nhiệt độ trong những ngày tới sẽ tương đối cao, phổ biến từ 33-34 độ C. Tuy nhiên, một số khu vực như Cần Giờ, Vũng Tàu, Bà Rịa, Phú Mỹ… sẽ có nhiệt độ thấp hơn, chỉ từ 31-32 độ C. Điều này cho thấy sự phân hóa nhiệt độ theo khu vực, và người dân cần chú ý đến điều kiện thời tiết cụ thể tại địa phương mình.

Theo thông tin từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, do gió tây nam hoạt động mạnh, khu vực bắc và giữa Biển Đông có gió tây nam mạnh cấp 6, có lúc cấp 7, giật cấp 8-9. Biển động mạnh và sóng biển cao từ 3-5m. Ngoài ra, vùng biển từ Bình Thuận đến Cà Mau, Cà Mau đến An Giang và vịnh Thái Lan cũng có gió tây nam mạnh cấp 6, giật cấp 7-8. Biển động, sóng biển cao 2-4m. Dự báo cũng cho biết khu vực bắc Biển Đông, vùng biển từ Bình Định đến Cà Mau, Cà Mau đến An Giang và vịnh Thái Lan có mưa rào và giông rải rác. Trong mưa giông, có khả năng xảy ra lốc xoáy và gió giật mạnh cấp 7-8.

Người dân và các cơ quan chức năng cần theo dõi chặt chẽ thông tin dự báo và cảnh báo thời tiết để chủ động ứng phó với các tình huống có thể xảy ra. Đồng thời, cần tăng cường các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro liên quan đến các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Trong bối cảnh Hà Nội hiện đại, nơi những công trình kiến trúc cổ kính đang ngày càng bị thay thế bởi những tòa nhà cao tầng, vẫn tồn tại một nơi lặng lẽ giữ gìn và tỏa sáng văn hóa Ê Đê. Quán cà phê Tô Tô, tọa lạc tại số 23 phố Châu Long, trong một ngôi nhà cổ hơn 100 tuổi, đã trở thành điểm đến thú vị cho những ai muốn khám phá nét văn hóa đặc sắc của Tây Nguyên giữa lòng Thủ đô.

Ngôi nhà cổ nơi Tô Tô Cafe đặt chân đã được xây dựng từ năm 1924 và là một trong những công trình kiến trúc được bảo tồn. Sau một thời gian dài bị bỏ hoang, nơi đây đã được nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Sáng tạo Trẻ UNESCO Hà Nội (UNESCO YCC Hanoi) khôi phục thông qua dự án ‘Đưa rừng về phố’. Quán cà phê Tô Tô ra đời với mục tiêu tái tạo một hệ sinh thái thu nhỏ giữa lòng đô thị, tạo ra một không gian xanh và mang đến trải nghiệm văn hóa đặc biệt cho khách ghé thăm.

Không gian của quán được bài trí bằng những vật dụng mang đậm hơi thở của văn hóa Tây Nguyên, từ những chiếc gùi, cái chiêng, đến bình nước, quần áo truyền thống. Tất cả đều là những kỷ vật của gia đình được anh Y Tô Tô Kbruôr, chủ quán, thu thập và trưng bày. Cà phê tại đây cũng là một câu chuyện văn hóa, với tất cả các loại cà phê Robusta được trồng, rang và xay tại Đắk Lắk, theo công thức truyền khẩu của người Ê Đê.

Một trong những điểm nhấn thú vị của Tô Tô Cafe là cách thưởng thức cà phê theo ‘chung nguồn cội’, một phong tục truyền thống của người Ê Đê. Cà phê được đựng trong bình gốm và rót ra từng ly nhỏ, đảm bảo vệ sinh nhưng vẫn giữ được tinh thần về nguồn cội. Quán cũng mang đến một thực đơn đa dạng, từ các món cà phê truyền thống đến các món cà phê sáng tạo, với mức giá hợp lý.

Mặc dù mới mở cửa vào ngày 8.5.2025, Tô Tô Cafe đã thu hút được sự quan tâm của nhiều thực khách, trong đó có cả người nước ngoài. Quán vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và phát triển, với mục tiêu trở thành một không gian kết nối cộng đồng, nghệ thuật và di sản.

Giữa những quán cà phê hiện đại bậc nhất của Hà Nội, Tô Tô Cafe chọn một con đường khác – lặng lẽ nhưng đầy bản lĩnh. Quán không chỉ là nơi để uống một ly cà phê đậm vị núi rừng, mà còn là nơi để lắng nghe, cảm nhận và kết nối với một nền văn hóa ít được kể, giữa một căn nhà trăm tuổi vẫn còn giữ lại mạch đập của thời gian. Với không gian và trải nghiệm độc đáo của mình, Tô Tô Cafe chắc chắn sẽ là điểm đến lý thú cho những ai muốn khám phá và tìm hiểu về văn hóa Ê Đê giữa lòng Hà Nội.