Trong đêm ngày 31/7 và sáng ngày 1/8, tỉnh Sơn La đã chứng kiến mưa lớn diễn ra trên diện rộng, khiến mực nước sông Mã dâng cao đột biến. Tình trạng này đã gây ra nguy cơ ngập lụt ở nhiều xã ven sông, nơi thường xuyên chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Trước tình hình diễn biến phức tạp của mưa lũ, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Sơn La đã ban hành công điện khẩn, yêu cầu các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương và người dân tại các khu vực ven sông Mã phải tích cực triển khai các biện pháp ứng phó. Mục tiêu hàng đầu là bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân, đảm bảo an toàn cho các hoạt động sản xuất và đời sống của cộng đồng.

Đáng chú ý, theo đánh giá của cơ quan chức năng, hiện tượng lũ lụt xảy ra trong đêm 31/7 và sáng 1/8 tại tỉnh Sơn La là hiếm gặp trong khoảng 50 năm trở lại đây. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng và bất thường của tình hình mưa lũ. Do đó, chính quyền địa phương và người dân đang trong tình trạng cảnh giác cao độ, sẵn sàng ứng phó với mọi diễn biến phức tạp có thể xảy ra.

Công điện của UBND tỉnh Sơn La nhấn mạnh, các đơn vị phải nhanh chóng thực hiện các biện pháp cấp bách nhằm giảm thiểu thiệt hại do mưa lũ gây ra. Điều này bao gồm việc di dời người dân đến nơi an toàn, bảo vệ cơ sở hạ tầng, sản xuất nông nghiệp và các tài sản quan trọng khác. Đồng thời, yêu cầu các cơ quan chuyên môn tăng cường công tác dự báo, cảnh báo sớm để người dân chủ động phòng tránh và ứng phó.

Tình hình mưa lũ tại Sơn La hiện nay đang diễn biến phức tạp và có khả năng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các khu vực ven sông. Người dân và chính quyền địa phương cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ các thông tin dự báo thời tiết và cảnh báo từ cơ quan chức năng để kịp thời ứng phó với các tình huống có thể xảy ra. Trang tin tức chính thức của UBND tỉnh Sơn La và các kênh thông tin uy tín khác sẽ cung cấp thông tin cập nhật về tình hình mưa lũ cũng như các biện pháp ứng phó.

Trước mắt, việc đảm bảo an toàn cho người dân và tài sản là ưu tiên hàng đầu. Các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương đang tích cực triển khai các biện pháp ứng phó, hy vọng sẽ giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại do mưa lũ gây ra.

Biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng và đang trở thành mối đe dọa lớn đối với hệ thống thực phẩm toàn cầu. Các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, nắng nóng khắc nghiệt đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản lượng nông nghiệp và dẫn đến sự gia tăng đột biến giá thực phẩm. Điều này không chỉ gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho nền kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân ở nhiều quốc gia.

Một nghiên cứu mới từ tổ chức nghiên cứu Barcelona Supercomputing Center cho thấy những biến đổi thời tiết này không chỉ ảnh hưởng đến sản lượng nông nghiệp mà còn dẫn đến sự gia tăng đột biến giá thực phẩm. Trong những năm gần đây, nhiều loại thực phẩm đã trải qua những đợt tăng giá chóng mặt chỉ trong thời gian ngắn do ảnh hưởng của thời tiết cực đoan. Ví dụ, giá dầu olive ở châu Âu đã tăng 50% trong năm qua do hạn hán kéo dài ở miền Nam Tây Ban Nha. Tại Ấn Độ, giá hành củ đã tăng 89% trong tháng 5/2024 do đợt nắng nóng khắc nghiệt. Tại Nhật Bản, giá gạo đã tăng 48% vào tháng 9/2024 sau đợt nắng nóng vào tháng 8. Ở hai bang California và Arizona của Mỹ, giá rau củ đã tăng 80% vào tháng 11/2022 do hạn hán.

Những biến động này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn làm gia tăng áp lực lạm phát tại các nền kinh tế, đặc biệt là ở những nước có mức độ phụ thuộc lớn vào nhập khẩu thực phẩm. Theo chuyên gia Maximilian Kotz của Barcelona Supercomputing Center, trưởng nhóm tác giả của nghiên cứu trên, nhiều hiện tượng thời tiết bất lợi dẫn tới những đợt tăng giá thực phẩm này là “hoàn toàn chưa từng có tiền lệ từ góc độ lịch sử”. Nhiệt độ đã “vượt xa khỏi phạm vi mà chúng ta có thể kỳ vọng trong hình thái khí hậu ổn định không có các hành vi gây ô nhiễm của con người”, ông Kotz nhấn mạnh.

“Chúng ta biết rằng các hiện tượng thời tiết cực đoan đang trở nên dữ dội và thường xuyên hơn so với 30-40 năm trước. Chúng tôi dự báo xu hướng này sẽ tiếp tục chừng nào lượng khí thải nhà kính còn tiếp tục tăng”, ông Kotz cho biết. Nếu hệ thống thực phẩm toàn cầu “tiếp tục phản ứng theo cách mà chúng ta đã thấy gần đây, thì điều tương tự sẽ còn xảy ra với giá thực phẩm, thậm chí có thể theo những cách cực đoan hơn và khó lường hơn”, ông Kotz nhận định với tờ báo Financial Times.

Nghiên cứu kết luận rằng sự leo thang của giá thực phẩm có thể lan tỏa từ các khu vực riêng lẻ ra phạm vi toàn cầu thông qua thương mại. Ví dụ, giá chocolate đã tăng vọt ở Anh sau khi giá cacao tăng gấp ba lần do hạn hán và nắng nóng khắc nghiệt ở Ghana và Bờ Biển Ngà. https://www.ft.com/content/8c0a37a8-9432-4ad6-99a1-0dd0a1c319e5

Hoạt động đầu cơ thị trường và “chính sách sai lầm” thường cũng làm trầm trọng thêm tác động của việc tăng giá thực phẩm liên quan đến biến đổi khí hậu – theo chuyên gia Raj Patel thuộc Đại học Texas trong một cuộc trao đổi với Financial Times. Chẳng hạn, khi thời tiết nóng bức ở Nga gây ra các vụ cháy rừng khiến giá lúa mì tăng vọt vào năm 2010, Moscow đã áp đặt lệnh cấm vận xuất khẩu lúa mì, “đẩy giá lúa mì toàn cầu lên cao ngất ngưởng” – ông Patel lưu ý. Thực tế này góp phần gây ra các cuộc bạo loạn bánh mì ở những nơi xa xôi như Mozambique.

Đồng tác giả báo cáo trên, bà Anne Taylor, Giám đốc điều hành của tổ chức Food Foundation trụ sở tại Anh, cho rằng các quốc gia như Anh, vốn phụ thuộc nhiều vào hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt dễ bị tổn thương trước các cú sốc khí hậu ở nước ngoài.

Nghiên cứu cũng đặt ra một số câu hỏi cho các ngân hàng trung ương, khi giá thực phẩm tăng cao đe dọa nỗ lực kiểm soát lạm phát chung, nhất là ở các nền kinh tế mới nổi – nơi thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn hơn trong rổ hàng hóa tiêu dùng. “Nhiệt độ cao bất thường ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ lạm phát nói chung và động lực chính là sự tăng giá thực phẩm”, ông Kotz nói.

Tuần trước, Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) cho biết tốc độ lạm phát ở nước này trong tháng 6 là 3,6%, cao nhất 18 tháng, một phần do giá lương thực tăng. https://www.bankofengland.co.uk/

Biến đổi khí hậu đang có tác động nghiêm trọng đến giá thực phẩm cơ bản trên toàn cầu, đồng thời gây ra những rủi ro rộng lớn hơn đối với xã hội. Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng thời tiết cực đoan đã làm tăng giá của nhiều loại hàng hóa thiết yếu, từ rau củ ở California đến cà phê ở Brazil. Những điều kiện thời tiết cực đoan vượt qua mọi tiền lệ lịch sử trước năm 2020 đã đẩy giá thực phẩm tăng trong ngắn hạn.

Nghiên cứu đã phân tích 16 ví dụ tại 18 quốc gia, nơi giá cả tăng đột biến trong ngắn hạn do nắng nóng cực đoan, hạn hán hoặc mưa lớn trong giai đoạn 2022-2024. Tại California và Arizona, giá rau củ tăng đến 80% vào tháng 11/2022 so với cùng kỳ năm trước do hai bang này trải qua nắng nóng khắc nghiệt và thiếu nước vào mùa hè. Hàn Quốc cũng chứng kiến giá bắp cải tăng 70% vào tháng 9 năm ngoái sau đợt nắng nóng vào tháng 8.

Ở châu Âu, giá dầu ô-liu đã tăng 50% vào tháng 1/2024 sau đợt hạn hán kéo dài ở Ý và Tây Ban Nha trong các năm 2022 và 2023. Tại Mexico, giá trái cây và rau củ tăng 20% trong cùng tháng do một trong những đợt hạn hán nghiêm trọng nhất thập kỷ. Nhật Bản cũng ghi nhận giá gạo tăng vọt 48% vào tháng 9/2024 sau một đợt nắng nóng kỷ lục. Ngoài ra, giá ca cao toàn cầu tăng đến 280% vào tháng 4 năm đó do nắng nóng tại Ghana và Bờ Biển Ngà.

Thực phẩm lành mạnh thường có giá cao hơn các lựa chọn kém lành mạnh, vì vậy khi giá tăng, các hộ gia đình thu nhập thấp có xu hướng cắt giảm các loại thực phẩm bổ dưỡng như trái cây và rau củ. Điều này dẫn đến rủi ro dây chuyền về xã hội, như suy dinh dưỡng, tiểu đường tuýp 2 và bệnh tim mạch. Hơn nữa, việc giá thực phẩm tăng do thời tiết cực đoan cũng làm trầm trọng thêm lạm phát nói chung, có thể dẫn đến bất ổn chính trị và xã hội.

Các chuyên gia cảnh báo rằng biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến sản xuất và giá cả thực phẩm trong tương lai. Nếu không có các biện pháp thích ứng và giảm nhẹ hiệu quả, những tác động tiêu cực này sẽ tiếp tục gia tăng, gây ra những thách thức lớn cho an ninh lương thực và sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới.

Để giảm thiểu rủi ro, các quốc gia cần triển khai các chiến lược thích ứng với biến đổi khí hậu, bao gồm đầu tư vào nông nghiệp bền vững, cải thiện hệ thống cảnh báo sớm về thời tiết cực đoan và hỗ trợ các hộ gia đình dễ bị tổn thương. Đồng thời, việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo và giảm phát thải khí nhà kính cũng là những bước đi quan trọng để hạn chế tác động của biến đổi khí hậu đối với giá thực phẩm và xã hội.

Một số liên kết về chủ đề biến đổi khí hậu và an ninh lương thực:

• IPCC – Báo cáo về biến đổi khí hậu và đất đai
• FAO – Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc
• WFP – Chương trình Lương thực Thế giới