Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình vừa ký quyết định số 1581 ban hành Kế hoạch tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và chuẩn bị Đại hội đảng bộ các cấp. Kế hoạch này đặt ra 32 nhiệm vụ cụ thể nhằm thực hiện chủ trương của Trung ương và Chính phủ về sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị.

Theo đó, Thanh tra Chính phủ có nhiệm vụ chủ trì kiểm tra, hướng dẫn việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy Thanh tra Chính phủ và hệ thống thanh tra ở cấp Trung ương, cấp tỉnh. Bộ Nội vụ chủ trì kiểm tra, hướng dẫn việc thành lập các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh và việc thành lập các sở đặc thù. Bộ Tài chính chủ trì kiểm tra, hướng dẫn việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy các cơ quan được tổ chức theo ngành dọc.

Thời gian hoàn thành các nhiệm vụ trên là ngày 15/8. Bên cạnh đó, Bộ Nội vụ thực hiện sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tinh gọn đầu mối, bảo đảm cung ứng nhiều dịch vụ công cơ bản, thiết yếu trên địa bàn đơn vị hành chính cấp xã, hoàn thành trước ngày 31/12.

Kế hoạch cũng giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư về chủ trương đối với những nội dung lớn trước khi trình Chính phủ ban hành Nghị định và các văn bản liên quan hướng dẫn thi hành Luật Cán bộ, Công chức năm 2025.

Đến ngày 31/12, Bộ Nội vụ hoàn thành rà soát, đánh giá tình hình quản lý, sử dụng biên chế khối Chính phủ sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy. Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng được giao nhiệm vụ rà soát tổng thể nhu cầu sử dụng viên chức ngành y tế và giáo dục ở các địa phương.

Theo kế hoạch, đến ngày 30/9, Bộ Xây dựng phải ban hành, hướng dẫn thực hiện chính sách nhà công vụ cho cán bộ, công chức, viên chức phải di chuyển chỗ ở sau khi sắp xếp đơn vị hành chính. Bộ Nội vụ rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định về chế độ, chính sách, tiền lương, phụ cấp trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố, hoàn thành trước ngày 31/10.

Bộ Tài chính trước ngày 31/12 phải kiểm tra, hướng dẫn thực hiện các chế độ, chính sách đặc thù của đơn vị hành chính sau sắp xếp. Việc thực hiện các nhiệm vụ này sẽ giúp hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và chuẩn bị cho Đại hội đảng bộ các cấp, nhằm xây dựng một hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của người dân.

Một tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại Đà Nẵng: Kết quả tích cực và những thách thức cần vượt qua

Kể từ ngày 1/7, các sở, ban, ngành, xã, phường, đặc khu của Đà Nẵng đã cơ bản kiện toàn tổ chức bộ máy nhằm đảm bảo hoạt động liên tục, không gián đoạn. Ngày 29/7, Thành ủy Đà Nẵng đã tổ chức hội nghị đánh giá tình hình một tháng triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn.

Theo báo cáo của Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng, trên cơ sở quyết định giao biên chế công chức của UBND thành phố, các cơ quan, đơn vị đã phân bổ chỉ tiêu biên chế đảm bảo theo quy định. Tổng số cán bộ, công chức, viên chức được giao là 53.314 chỉ tiêu, trong đó có 2.692 chỉ tiêu cán bộ, công chức cấp tỉnh; 5.714 chỉ tiêu cán bộ, công chức cấp xã; 44.908 chỉ tiêu người làm việc hưởng lương từ ngân sách tại các đơn vị sự nghiệp công lập.

Trong thời gian qua, các sở, ban, ngành và các xã, phường, đặc khu đã cơ bản kiện toàn tổ chức bộ máy nhằm đảm bảo hoạt động liên tục, không gián đoạn trong công tác quản lý, cung cấp dịch vụ công. Thành phố cũng chỉ đạo rà soát nhu cầu bổ sung nhân lực chuyên ngành công nghệ thông tin tại các xã, phường, với nhu cầu bổ sung 107 người.

Chính quyền đã công khai các quyết định và thủ tục hành chính với 2.291 thủ tục, trong đó có 2.114 thủ tục theo quy định của bộ, ngành và 177 thủ tục hành chính đặc thù. Số lượng dịch vụ công trực tuyến được tích hợp trên Cổng dịch vụ công quốc gia là 2.056 thủ tục và 228 thủ tục cung cấp thông tin.

Về hệ thống mạng, hạ tầng công nghệ thông tin, thành phố đã hoàn thành bố trí đến 100% cấp xã. Các xã, phường cũng bố trí cơ bản trang thiết bị, hạ tầng mạng tại trung tâm phục vụ hành chính công; thiết lập, cung cấp tài khoản sử dụng cho cán bộ, công chức trên các hệ thống dùng chung.

Tuy nhiên, trong quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, một số xã, phường phát sinh khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính. Một vấn đề khác là hệ thống mạng tại khu vực miền núi còn yếu, đường truyền Internet không ổn định, thường mất kết nối hoặc tốc độ chậm, ảnh hưởng đến truy cập, xử lý văn bản và thực hiện dịch vụ công.

Tại hội nghị, lãnh đạo các phường, xã kiến nghị thành phố tiếp tục tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tiếp tục hoạt động hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Ông Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đánh giá cao những kết quả đạt được bước đầu sau một tháng vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Tuy nhiên, ông Quảng yêu cầu các cấp chính quyền địa phương tập trung đánh giá lại toàn diện kết quả đạt được sau một tháng vận hành. Trong đó, lựa chọn, phân cấp trách nhiệm đến từng cá nhân lãnh đạo, những việc cấp bách cần tập trung xử lý trước.

Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đề nghị các cấp lãnh đạo soi lại mục tiêu của cấp chính quyền địa phương 2 cấp mới, nhất là chính quyền cấp cơ sở đã phục vụ người dân tốt hơn chưa, đã gần dân, sát dân hơn chưa, có gì khúc mắc hay không?. Đối với các khó khăn, ông Quảng lưu ý, cần nhìn nhận một cách toàn diện và không thể đánh đồng các phường, xã trung tâm với các xã vùng núi, biên giới.

Nhiều địa phương sau khi thực hiện sáp nhập đang gặp khó khăn trong việc áp dụng các văn bản cũ và chậm trễ trong việc ban hành văn bản mới. Điều này đã gây ra gián đoạn trong hoạt động quản lý và ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Tình trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nhìn nhận đầy đủ những hệ lụy pháp lý và tìm ra giải pháp để bảo đảm tính thống nhất và ổn định của hệ thống pháp luật tại chính quyền địa phương.

Trong quá trình đổi mới và hiện đại hóa nền hành chính quốc gia, chủ trương sắp xếp và tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước đã được Đảng và Nhà nước xác định là một trong những nội dung trọng tâm. Từ Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) đến Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW và gần đây nhất là Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, tinh thần cải cách và sắp xếp đơn vị hành chính được khẳng định là cần thiết để xây dựng nền hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hướng đến mô hình chính quyền địa phương hiện đại, có khả năng quản trị tốt và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng “khoảng trống pháp lý” và “lúng túng thể chế” đã và đang xuất hiện tại nhiều địa phương. Tốc độ sắp xếp tổ chức bộ máy đang đi nhanh hơn so với tiến độ chuẩn bị thể chế đi kèm, đặc biệt là việc xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) phục vụ cho hoạt động của chính quyền địa phương sau sáp nhập.

Quá trình sáp nhập đơn vị hành chính nếu không đi kèm với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế sẽ dẫn đến sự chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thiếu hụt văn bản điều chỉnh. Điều này tạo ra những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng. Trong thực tiễn triển khai tại nhiều địa phương, tình trạng ban hành VBQPPL không kịp tiến độ tổ chức lại bộ máy đang trở thành điểm nghẽn, cản trở việc ổn định hoạt động của chính quyền mới.

Để khắc phục tình trạng này, cần tuân thủ các nguyên tắc bảo đảm thống nhất, ổn định hệ thống pháp luật khi tổ chức lại đơn vị hành chính. Trước hết, cần bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Việc sửa đổi, thay thế hoặc ban hành mới VBQPPL tại địa phương sau khi sáp nhập phải được rà soát kỹ lưỡng về mặt căn cứ pháp lý, bảo đảm không mâu thuẫn hoặc chồng chéo với luật và các văn bản của Trung ương.

Thứ hai, cần bảo đảm tính kế thừa hợp lý. Việc sáp nhập đơn vị hành chính không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn giá trị của hệ thống văn bản tại các đơn vị cũ. Nhiều văn bản đã được xây dựng công phu, đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn và đang phát huy hiệu quả, cần được kế thừa, hiệu chỉnh, chứ không nên xóa bỏ hoàn toàn.

Thứ ba, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong quá trình xây dựng pháp luật. Trong mọi hoạt động quản trị nhà nước, việc lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm không chỉ là một khẩu hiệu hành chính, mà phải được thể hiện rõ trong nội dung và quy trình xây dựng văn bản pháp luật.

Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật sau sáp nhập, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tổ chức một cuộc tổng rà soát hệ thống VBQPPL đang áp dụng tại các đơn vị hành chính liên quan. Trên cơ sở rà soát, chính quyền cấp huyện cần lập danh mục phân loại các văn bản theo ba nhóm: (i) văn bản tiếp tục áp dụng không cần sửa đổi; (ii) văn bản cần sửa đổi, bổ sung; (iii) văn bản cần bãi bỏ.

Thứ hai, cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng thể chế sau sáp nhập. Chất lượng thể chế không thể đo bằng số lượng văn bản ban hành mà cần có các tiêu chí rõ ràng về hiệu lực, hiệu quả, tính hợp pháp, tính khả thi và tính minh bạch.

Thứ ba, cần củng cố đội ngũ làm công tác pháp chế ở địa phương. Một trong những điểm yếu cố hữu của chính quyền địa phương là năng lực pháp chế chưa được quan tâm đúng mức. Sau sáp nhập, điều này càng trở nên nghiêm trọng khi địa bàn quản lý rộng hơn, số lượng đầu mối công việc tăng lên, nhưng đội ngũ làm công tác pháp chế vẫn còn mỏng, thiếu chuyên môn hoặc kiêm nhiệm.

Cuối cùng, cần áp dụng công nghệ thông tin trong hệ thống hóa và quản lý văn bản pháp luật địa phương. Việc quản lý văn bản thủ công đang là một rào cản lớn khiến các địa phương chậm trễ trong rà soát và điều chỉnh hệ thống VBQPPL.

Ngày 21/7, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (LĐLĐVN) đã tổ chức một hội nghị quan trọng nhằm đánh giá kết quả sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và biên chế của các liên đoàn lao động tỉnh, thành phố. Hội nghị diễn ra dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến, thu hút sự tham gia của các đại biểu từ các địa phương trên cả nước.

Sau khi nghe báo cáo về kết quả sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và biên chế của các liên đoàn lao động tỉnh, thành phố, ông Nguyễn Đình Khang, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Tổng LĐLĐVN đã phát biểu kết luận. Ông đánh giá cao sự chủ động và quyết liệt của các cấp công đoàn trong việc triển khai sắp xếp tinh gọn bộ máy. Các cấp công đoàn đã bám sát các chủ trương của Đảng, Trung ương và Tổng LĐLĐVN, đồng thời linh hoạt vận dụng để phù hợp với điều kiện thực tiễn của các địa phương, đảm bảo việc báo cáo cấp ủy địa phương được thực hiện kịp thời.

Tuy nhiên, ông Khang cũng chỉ ra rằng vẫn còn một số vướng mắc tại địa phương, đặc biệt là sự chưa thống nhất giữa các địa phương về các mô hình và cách thức tiếp cận vấn đề. Ông đề nghị tổng hợp tất cả các vướng mắc tại địa phương để phản ánh kịp thời tới Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương, từ đó thống nhất chỉ đạo và thực hiện trong toàn hệ thống mặt trận.

Ông Khang nhấn mạnh rằng cần phải thống nhất quan điểm và tư tưởng: Ban Thường vụ và Thường trực Liên đoàn Lao động các tỉnh cần chủ động giải quyết các vấn đề nhưng phải trên cơ sở quy định của pháp luật. Cùng với đó, cần bám vào những tồn tại của chính địa phương mình để bàn và chung tay giải quyết.

Về công đoàn xã, phường, ông Khang cho biết ở những địa phương nào chưa thành lập được công đoàn xã, phường thì cần chủ động phân công cán bộ Liên đoàn Lao động tỉnh theo dõi; nơi nào đủ điều kiện thì thành lập và giao chức năng, nhiệm vụ cụ thể theo hướng dẫn của Tổng LĐLĐVN.

Ông Khang cũng đề nghị cần có hướng dẫn cụ thể về quản lý các đơn vị sự nghiệp của tổ chức công đoàn ở cấp địa phương. Ông mong muốn, từ thực tiễn, nếu có nội dung gì còn khó khăn chưa giải quyết được, thì cần báo cáo để có ý kiến tới các cơ quan có thẩm quyền; trước mắt thực hiện theo những gì đã có quy định.

Hội nghị cũng đã nghe các đại biểu nêu những ý kiến liên quan đến công tác tổ chức, bộ máy; tài sản, tài chính của tổ chức công đoàn tại địa phương mình. Các Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN: Nguyễn Xuân Hùng, Phan Văn Anh đã giải đáp những nội dung này.