Chiều ngày 1/8, tại tỉnh Cà Mau, một buổi lễ kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống ngành Quản lý nhà nước về công tác tôn giáo đã được tổ chức bởi UBND tỉnh. Sự kiện này nhằm ôn lại chặng đường 70 năm hình thành và phát triển của ngành tôn giáo, đồng thời đánh dấu một mốc son quan trọng trong lịch sử của ngành.

Tại buổi lễ, bà Nguyễn Thu Tư, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo, đã ôn lại lịch sử hình thành và phát triển của ngành tôn giáo. Vào ngày 2/8/1955, Thủ tướng Chính phủ đã ký Nghị định số 566, thành lập Ban Tôn giáo Chính phủ – cơ quan chuyên trách đầu tiên về công tác tôn giáo. Kể từ đó, ngành tôn giáo đã trải qua nhiều giai đoạn lịch sử với các tên gọi và mô hình tổ chức khác nhau. Tuy nhiên, ngành luôn kiên định với phương châm ‘đoàn kết – ổn định – phát triển’, đóng góp vào việc củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giữ vững ổn định chính trị và thúc đẩy sự phát triển của đất nước.

Ở tỉnh Cà Mau, hiện có 7 tổ chức tôn giáo được công nhận đang hoạt động với hàng trăm cơ sở thờ tự và hàng trăm nghìn tín đồ. Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Cà Mau, được thành lập từ tháng 3/2025, đang đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và thực hiện các chính sách tôn giáo của tỉnh. Buổi lễ cũng là dịp để các đại biểu thảo luận và chia sẻ ý kiến về sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể và các tổ chức tôn giáo. Sự hợp tác này đã góp phần quan trọng giúp công tác tôn giáo của tỉnh Cà Mau ngày càng vững mạnh, đáp ứng tốt các yêu cầu và nhiệm vụ trong tình hình mới.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Ngô Vũ Thăng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác quản lý nhà nước về tôn giáo. Ông cho biết tỉnh Cà Mau có nhiều tôn giáo cùng chung sống hòa thuận và khẳng định công tác quản lý nhà nước về tôn giáo đã tham mưu kịp thời cho cấp ủy và chính quyền địa phương. Điều này đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người dân, đồng thời kiên quyết đấu tranh với các hành vi lợi dụng tôn giáo để vi phạm pháp luật.

Ông Thăng cũng yêu cầu đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo cần phải sâu sát, đồng hành với đồng bào các tôn giáo, tạo điều kiện để các tôn giáo hoạt động đúng pháp luật và đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của địa phương. Trong dịp này, UBND tỉnh Cà Mau đã trao tặng bằng khen cho 7 tập thể và 26 cá nhân đã có thành tích xuất sắc trong công tác quản lý nhà nước về tôn giáo, ghi nhận những đóng góp của họ cho sự phát triển của ngành.

UBND tỉnh Cà Mau đã khẳng định cam kết tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước về tôn giáo, đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người dân và phát huy vai trò của các tổ chức tôn giáo trong việc xây dựng và phát triển đất nước.

Ngày 1/8, tại Hà Nội, Lễ kỷ niệm 70 năm Ngày Truyền thống ngành quản lý nhà nước về tôn giáo đã được tổ chức trọng thể. Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính đã tham dự và phát biểu tại buổi lễ, ghi nhận những đóng góp quan trọng của ngành trong suốt 70 năm qua.

Ngành quản lý nhà nước về tôn giáo đã có những đóng góp quan trọng trong việc thực hiện chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Đảng và Nhà nước, góp phần xây dựng khối đoàn kết tôn giáo trong đại đoàn kết toàn dân. Qua 70 năm xây dựng và trưởng thành, ngành đã có những bước phát triển vững chắc, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Những thành tựu của ngành đã khẳng định sự đóng góp tích cực trong việc ổn định đời sống tôn giáo, hướng dẫn các tổ chức tôn giáo xây dựng đường hướng hành đạo gắn bó với dân tộc.

Trong giai đoạn đổi mới và phát triển, ngành tiếp tục hoàn thành tốt nhiệm vụ, tích cực ổn định đời sống tôn giáo, đồng thời hướng dẫn các tổ chức tôn giáo xây dựng đường hướng hành đạo gắn bó với dân tộc và xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân. Những nỗ lực của ngành đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng và củng cố niềm tin của nhân dân, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của đất nước.

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đề nghị ngành quản lý nhà nước về tôn giáo cần tập trung thực hiện 6 nhiệm vụ trọng tâm. Thứ nhất, ngành cần tham mưu hoàn thiện chính sách, pháp luật về tôn giáo, nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo. Thứ hai, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, đảm bảo việc quản lý nhà nước về tôn giáo được thực hiện một cách hiệu quả và nghiêm túc. Thứ ba, phát huy vai trò cầu nối giữa Chính phủ và các tổ chức tôn giáo, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đối thoại và hợp tác giữa các bên. Ngoài ra, ngành cũng cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền về chính sách, pháp luật về tôn giáo; xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước về tôn giáo có trình độ, năng lực và phẩm chất; tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tôn giáo.

Phó Thủ tướng tin tưởng rằng với truyền thống 70 năm xây dựng và trưởng thành, ngành quản lý nhà nước về tôn giáo sẽ tiếp tục đoàn kết, nỗ lực phấn đấu, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Ngành sẽ tiếp tục là cầu nối giữa Chính phủ và các tổ chức tôn giáo, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân và ổn định đời sống tôn giáo trên đất nước.

Trước những nhiệm vụ và thách thức trong thời gian tới, Phó Thủ tướng hy vọng rằng ngành sẽ nhận được sự ủng hộ và phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành và các tổ chức tôn giáo. Với sự đoàn kết và nỗ lực của toàn ngành, tin tưởng rằng ngành quản lý nhà nước về tôn giáo sẽ xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân, tiếp tục là điểm tựa quan trọng cho sự phát triển của đất nước.

Ngày 02/8/1955, Thủ tướng Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành Nghị định số 566/TTg, thành lập Ban Tôn giáo trực thuộc Phủ Thủ tướng. Đây là tiền thân của Ban Tôn giáo Chính phủ, đánh dấu sự hình thành ngành quản lý nhà nước về tôn giáo. Để phát huy vai trò và truyền thống của ngành, ngày 27/5/2005, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 445/QĐ-TTg, lấy ngày 02/8 hàng năm là ngày truyền thống ngành quản lý nhà nước về tôn giáo.

Trong 70 năm qua, công tác quản lý nhà nước về hoạt động tôn giáo đã tạo ra sự chuyển biến lớn trong đời sống tôn giáo ở nước ta. Hoạt động tôn giáo đã tuân thủ pháp luật, phát huy các giá trị tích cực trong đời sống xã hội của người dân. Ngành quản lý nhà nước về tôn giáo đã đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát triển đất nước, đồng thời góp phần tăng cường đoàn kết và hòa hợp trong xã hội.

Mới đây, ngày 01/7/2025, hệ thống chính trị cả nước đã triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tây Ninh được thành lập từ việc sáp nhập Ban Dân tộc – Tôn giáo thuộc Sở Nội vụ tỉnh Long An và Ban Tôn giáo – Dân tộc thuộc Sở Nội vụ tỉnh Tây Ninh. Sự hình thành Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tây Ninh góp phần quản lý chặt chẽ các hoạt động tôn giáo trên địa bàn, đồng thời trở thành đầu mối liên lạc giữa các tôn giáo với Nhà nước.

Qua đó, tạo mọi điều kiện để các tôn giáo hoạt động thuận lợi, phát huy các giá trị tích cực của tôn giáo trong đời sống xã hội và xây dựng, phát triển tỉnh nhà. Tỉnh Tây Ninh hiện có 11 tôn giáo, 4 tổ chức tôn giáo, 368 tổ chức tôn giáo trực thuộc, 923 cơ sở tôn giáo với hơn 5.600 chức sắc, hơn 12.000 chức việc và gần 1.277.000 tín đồ, chiếm 39,24% dân số của tỉnh.

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tây Ninh sẽ tiếp tục phối hợp ngành chức năng, chính quyền địa phương nắm chắc tình hình đối với hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo; hướng dẫn, tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo, chức sắc, chức việc, tín đồ tôn giáo hoạt động theo đúng quy định pháp luật, hiến chương, điều lệ giáo hội. Trong thời gian tới, Sở sẽ tập trung hướng dẫn Hồi giáo tổ chức Đại hội đại biểu Cộng đồng Hồi giáo Islam tỉnh, nhiệm kỳ 2025-2030 và các lễ trọng của tôn giáo như: Cao Đài Tây Ninh tổ chức Đại lễ Hội Yến Diêu Trì Cung, lễ kỷ niệm Hoằng khai đại đạo; Phật giáo tổ chức khóa An cư kiết hạ, lễ Vu lan báo hiếu; Công giáo, Tin Lành tổ chức lễ Giáng sinh,…

Sở cũng sẽ xem xét, giải quyết kịp thời các hồ sơ liên quan nhu cầu hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân tôn giáo theo quy định của pháp luật; tổ chức lớp bồi dưỡng cho cán bộ, công chức làm công tác tín ngưỡng, tôn giáo các cấp trong tỉnh. Đồng thời, tích cực phối hợp các cấp, các ngành vận động đồng bào tôn giáo, dân tộc tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng ở địa phương.

Trong giai đoạn 2010-2020, trong khi hầu hết các tôn giáo lớn trên thế giới đều chứng kiến sự tăng trưởng về dân số, Phật giáo nổi lên là tôn giáo duy nhất ghi nhận sự sụt giảm đáng kể cả về số lượng tuyệt đối và tỷ lệ tương đối trong dân số toàn cầu. Cụ thể, số lượng Phật tử trên toàn cầu đã giảm từ 343 triệu người vào năm 2010 xuống còn 324 triệu người vào năm 2020, tương ứng với mức giảm 5%. Sự suy giảm này chủ yếu được lý giải bởi hai yếu tố chính: tỷ lệ sinh thấp và hiện tượng nhiều người rời bỏ tôn giáo, đặc biệt là tại các quốc gia Đông Á như Trung Quốc và Nhật Bản.

Tại Trung Quốc, số lượng Phật tử đã giảm xuống 23 triệu người, trong khi tại Nhật Bản, con số này giảm 7 triệu người. Khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi chiếm đến 98% số Phật tử toàn cầu, cũng ghi nhận mức giảm 6%, xuống còn khoảng 316 triệu người. Sự suy giảm này phản ánh một xu hướng thay đổi đáng kể trong tôn giáo tại các quốc gia này.

Ngược lại, một số khu vực khác như Bắc Mỹ và châu Âu đã ghi nhận sự tăng trưởng về số lượng Phật tử. Tại Bắc Mỹ, số Phật tử tăng 27% (đạt 5 triệu người), trong khi tại châu Âu, con số này tăng 26% (đạt 2,5 triệu người). Tuy nhiên, dù số lượng tăng nhanh, Phật tử tại hai khu vực này chỉ chiếm một phần nhỏ – lần lượt là 2% và 1% của toàn bộ Phật tử thế giới.

Thái Lan hiện là quốc gia có số Phật tử lớn nhất thế giới – khoảng 68 triệu người, chiếm 94% dân số nước này. Đứng thứ hai là Trung Quốc với 53 triệu Phật tử, mặc dù chỉ chiếm khoảng 4% dân số Trung Quốc. Phật giáo là tôn giáo chiếm đa số tại 7 quốc gia: Campuchia (97%), Thái Lan (94%), Myanmar (89%), Bhutan (75%), Sri Lanka (70%), Lào (64%) và Mông Cổ (51%).

Tuy nhiên, một số quốc gia đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể về tỷ lệ dân số theo đạo Phật. Hàn Quốc là một trong số đó, với sự giảm khoảng 7%, tức khoảng 2,6 triệu người, xuống còn 19%. Nguyên nhân chính là do hiện tượng “rời bỏ tôn giáo”, tức nhiều người được sinh ra trong gia đình theo đạo Phật nhưng lớn lên lại không còn thực hành tôn giáo này.

Tóm lại, sự suy giảm của số lượng Phật tử trên toàn cầu phản ánh xu hướng tôn giáo đang thay đổi trên toàn cầu, không chỉ riêng với Phật giáo, mà còn với nhiều truyền thống tín ngưỡng khác. Người trẻ ngày nay có xu hướng cá nhân hóa niềm tin hơn là ràng buộc với tôn giáo truyền thống. Đây là một dấu hiệu cho thấy sự thay đổi trong cách tiếp cận và thực hành tôn giáo trong thế kỷ 21.

Trong bối cảnh hiện nay, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, và chính sách pháp luật đang là một nhiệm vụ quan trọng. Một trong những điểm nhấn quan trọng trong giai đoạn này là việc tham mưu cho cấp thẩm quyền ban hành Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 về việc phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Đây là một nỗ lực nhằm thúc đẩy sự phát triển của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bên cạnh đó, đơn vị cũng đã tham mưu ban hành các nghị định về công tác dân tộc, về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo và các thông tư hướng dẫn để chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động từ ngày 01/7/2025. Những nỗ lực này nhằm mục đích hoàn thiện thể chế và đảm bảo sự thống nhất trong quản lý và thực thi pháp luật.

Tuy nhiên, công tác xây dựng pháp luật vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục. Để đạt được mục tiêu, cần tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế. Công tác xây dựng pháp luật phải tiên phong, đi trước và lấy chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng thể chế là ưu tiên hàng đầu. Đặc biệt, cần chuyên nghiệp hóa nguồn nhân lực làm công tác xây dựng pháp luật; tăng cường kiểm tra, giám sát; xác định công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của Bộ, cơ quan.

Vụ Pháp chế đã tham mưu ban hành Kế hoạch rà soát, hoàn thiện hệ thống, cơ chế, chính sách, pháp luật về lĩnh vực công tác dân tộc, chính sách dân tộc. Đồng thời, Vụ cũng đã tham mưu ban hành Kế hoạch xây dựng Đề án phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng và địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số; quyết định thành lập Tổ soạn thảo xây dựng dự thảo Đề án Phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong thời gian tới, nhiệm vụ ưu tiên trong năm 2026 là đề xuất Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết mới về chủ trương, chính sách lớn, các đột phá chiến lược tầm nhìn đến năm 2045 về công tác dân tộc và trình Quốc hội sửa đổi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo. Đây là một nhiệm vụ quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách về công tác dân tộc và tín ngưỡng, tôn giáo.