Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam đang tích cực thực hiện các cải cách thể chế quan trọng với mục tiêu xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và đẩy mạnh quá trình Chính phủ số hóa. Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp luật và nghị quyết lớn nhằm đổi mới và hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, việc cải cách hành vi công vụ vẫn còn nhiều thách thức, gây ra độ trễ trong việc triển khai các chính sách mới.

PGS.TS Bế Trung Anh, Ủy viên và là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Công tác đại biểu, đã đưa ra quan điểm rằng việc cải cách hành vi công vụ là rất cần thiết để đảm bảo hiệu quả của cải cách thể chế. Ông cho rằng nếu không có sự thay đổi trong hành vi công vụ, các cải cách thể chế sẽ chỉ dừng lại ở văn bản. Sự thay đổi trong hành vi công vụ là yếu tố quan trọng để đảm bảo các chính sách và quy định mới được thực hiện hiệu quả trong thực tế.

Quá trình chuyển đổi thể chế không chỉ liên quan đến việc thay đổi nội dung văn bản pháp luật mà còn bao gồm quá trình thay đổi cách thức tổ chức quyền lực, phân công trách nhiệm và phương thức tương tác giữa Nhà nước với người dân. Điều này đòi hỏi bộ máy công vụ phải có sự thay đổi về cách thức làm việc, từ quản lý sang phục vụ. Việc này nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp một cách tốt hơn, thúc đẩy sự phát triển của đất nước.

Tuy nhiên, hiện nay, vẫn còn nhiều biểu hiện của quán tính thể chế và hành vi công vụ, như tâm lý ‘xin – cho’, sợ trách nhiệm, chờ hướng dẫn dưới luật. Những biểu hiện này đã gây ra nhiều khó khăn trong việc triển khai các chính sách mới. Để giải quyết vấn đề này, PGS.TS Bế Trung Anh cho rằng cần có một tổ hợp giải pháp đồng bộ, bao gồm tái thiết kế văn hóa công vụ dựa trên tư duy phục vụ, gắn chỉ số hài lòng với đánh giá cán bộ, cải tiến hệ thống phản hồi công dân, đưa tiếp cận số vào chính sách công vụ và khuyến khích thử nghiệm đổi mới hành chính.

Ông cũng nhấn mạnh rằng không thể kỳ vọng một bộ máy hành chính có thể ‘cất cánh’ chỉ bằng thay đổi luật. Cải cách hành vi công vụ phải đi cùng với cải cách thể chế. Nếu thể chế là đường băng, thì hành vi công vụ là động cơ. Không có động cơ đủ mạnh, bộ máy sẽ không thể cất cánh. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc đồng bộ và đồng hành giữa cải cách thể chế và cải cách hành vi công vụ.

Thực tế cho thấy, cải cách hành vi công vụ là khâu ít được để ý, nhưng lại là chìa khóa thành công trong quá trình thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng. Nếu không có chuyển biến rõ rệt trong thái độ, kỹ năng, văn hóa và trách nhiệm của công chức, thì những nỗ lực lập pháp – dù có tầm nhìn – cũng sẽ bị trì hoãn trong thực tế. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và đầu tư đúng mức vào việc cải cách hành vi công vụ.

Vì vậy, mọi thiết kế thể chế cần đi kèm cơ chế thực thi linh hoạt và bộ chỉ số giám sát hành vi cụ thể. Cần thấy một cách rõ ràng, cụ thể giải pháp đột phá về thể chế và tổ chức để buộc bộ máy thực thi thay đổi hành vi thực chất, không chỉ bằng lời kêu gọi, mà bằng cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực và gắn trách nhiệm cán bộ với kết quả hỗ trợ khu vực tư nhân. Chỉ khi hành vi công vụ được cải cách sâu sắc, đồng bộ và có hệ thống, những khát vọng phát triển mà các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Quốc hội vạch ra mới có thể trở thành hiện thực.

Khi đó, cải cách thể chế mới đi đến đích cuối cùng: thay đổi đời sống người dân và nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia. Việc này đòi hỏi sự nỗ lực và cam kết từ tất cả các cấp, các ngành, cũng như sự tham gia tích cực của người dân và doanh nghiệp trong quá trình cải cách.

Một cuộc thi nghệ thuật gần đây do Đại học Suwon tổ chức đã trở thành tâm điểm của sự chỉ trích và phẫn nộ trong cộng đồng, sau khi yêu cầu thí sinh miêu tả khuôn mặt của một phi công ngay trước khi máy bay rơi. Cuộc thi dành cho học sinh trung học này đã diễn ra vào ngày 19-20/7 và đã gây ra nhiều tranh cãi.

Theo thông tin, các thí sinh được yêu cầu chọn một trong hai chủ đề cho tác phẩm nghệ thuật của mình, và đáng chú ý là có 39 thí sinh đã chọn đề tài gây tranh cãi này. Chủ đề này đã gây ra sự phẫn nộ vì nó liên tưởng đến vụ tai nạn máy bay của Jeju Air tại sân bay quốc tế Muan vào ngày 29/12/2024, khiến 179 người thiệt mạng. Điều này đã làm dấy lên sự chỉ trích và phản ứng mạnh mẽ từ công chúng.

Đại diện của Đại học Suwon đã lên tiếng xin lỗi, thừa nhận có sai sót trong quá trình duyệt đề tài cuộc thi. Tuy nhiên, gia đình của các nạn nhân và một nhóm các phi công vẫn tiếp tục phản ứng giận dữ. Họ cáo buộc cuộc thi đã phỉ báng phi công và các nạn nhân, và yêu cầu trường phải đưa ra lời xin lỗi công khai và điều tra làm rõ trách nhiệm.

Liên minh Phi công Hàn Quốc cũng yêu cầu Đại học Suwon xin lỗi và cho biết họ đang xem xét khởi kiện trường. Vụ tai nạn tại Muan hiện vẫn đang trong quá trình điều tra, và kết quả ban đầu cho thấy phi công có thể đã tắt nhầm động cơ sau khi một con chim bay vào máy bay. Tuy nhiên, cả gia đình nạn nhân và nhóm phi công cáo buộc chính phủ đổ lỗi không công bằng cho phi công khi cuộc điều tra còn chưa có kết luận cuối cùng.

Trong một diễn biến khác, trong bối cảnh thị trường lao động thay đổi chóng mặt, việc học tập suốt đời đã trở thành một nhu cầu thiết yếu. Cuốn sách ‘Học tập suốt đời’ của tác giả Michelle R. Weise cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai và những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng.

Về vụ việc của Đại học Suwon, có thể thấy rằng sự cố này đã đặt ra nhiều câu hỏi về việc đảm bảo tính nhạy cảm và trách nhiệm xã hội trong các hoạt động của các tổ chức giáo dục. Trong khi đó, vấn đề học tập suốt đời và phát triển kỹ năng đang ngày càng trở nên quan trọng trong một thế giới thay đổi không ngừng.