Quyết định chuyển hướng ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến với Nga của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể không phải là một quyết định chóng mặt, mà là kết quả của một loạt các cuộc thảo luận và điện đàm giữa các quan chức cấp cao. Câu chuyện bắt đầu từ một cuộc điện đàm giữa Đặc phái viên của Tổng thống Trump về vấn đề Nga – Ukraine, Tướng Keith Kellogg, và Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski.

Ngoại trưởng Ba Lan đề nghị khôi phục việc cung cấp đạn phòng không cho Ukraine sau khi lãnh sự quán Ba Lan tại Kiev bị hư hại nghiêm trọng trong một cuộc tấn công của Nga. Ngay sau đó, Tướng Kellogg liên lạc với Tổng thống Trump và trình bày về tình hình. Tổng thống Trump gần như ngay lập tức đồng ý nối lại viện trợ tên lửa Patriot cho Ukraine sau khi nghe báo cáo về vụ tấn công và tiến trình hòa đàm không có nhiều tiến triển.

Đáng chú ý, Tổng thống Trump không biết về quyết định tạm ngưng viện trợ trước đó, được cho là do Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth thực hiện. Các quan chức như ông Kellogg và Ngoại trưởng Marco Rubio chỉ biết tin qua báo chí. Tướng Kellogg yêu cầu ông Hegseth xác nhận mệnh lệnh từ chính Tổng thống Trump hoặc tự mình gọi lại cho tổng thống.

Chiều cùng ngày, Tổng thống Trump cam kết với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky rằng Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ năng lực phòng không của Kiev. Quyết định này đánh dấu lần đầu tiên ông Trump dường như thực sự nhận ra vai trò chiến lược của Mỹ trong việc định hình cục diện chiến tranh và xây dựng lộ trình hòa bình.

Dù vậy, phải mất thêm bốn ngày để các tên lửa đầu tiên được triển khai. Các đồng minh châu Âu nhanh chóng nắm bắt tín hiệu thay đổi từ phía ông Trump. Thủ tướng Đức Friedrich Merz đề xuất mua thêm hệ thống Patriot cho Ukraine, trong khi Tổng thư ký NATO Mark Rutte đề nghị Tổng thống Mỹ một kế hoạch mà theo đó các nước châu Âu và Canada sẽ hoàn trả hàng tỷ USD giá trị vũ khí do Mỹ cung cấp cho Ukraine.

Ông Trump đã chấp thuận điều đó, phần vì những cố vấn như ông Kellogg khéo léo trình bày rằng kế hoạch này phù hợp với khẩu hiệu ‘Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại’: Mỹ sản xuất, đồng minh trả tiền, Ukraine được hỗ trợ.

Chín ngày sau cuộc gọi ban đầu, ông Trump và ông Rutte cùng công bố một gói viện trợ mới trị giá 10 tỷ USD, đồng thời cảnh báo khả năng áp thuế nặng lên Nga và bất kỳ quốc gia nào tiếp tục mua nhiên liệu hóa thạch của nước này.

Cuối tuần đó, các khẩu đội Patriot đầu tiên từ Đức đã đến Ukraine. Lầu Năm Góc và Nhà Trắng nhân cơ hội này kêu gọi các nước châu Âu chấp nhận mạo hiểm, gửi kho dự trữ tên lửa của họ sang Kiev trong khi chờ Mỹ bổ sung. Tuy nhiên, nhiều quốc gia vẫn ngần ngại, do các hệ thống thay thế sẽ không kịp đến Ukraine cho đến đầu năm sau.

Đầu tuần này, Berlin công bố một thỏa thuận mới với Washington để tặng thêm 5 khẩu đội Patriot cho Ukraine. Đức sẽ tài trợ cho hai hệ thống, Na Uy tài trợ một, còn hai hệ thống còn lại được trích từ đơn hàng từng cam kết với Thụy Sĩ.

Theo tiết lộ, các lô hàng dành cho Thụy Sĩ đã bị chuyển hướng sang Ukraine theo đề nghị của phía Mỹ. Các cố vấn nói với ông Trump rằng việc ‘lấy’ hệ thống từ một đơn hàng chưa cấp thiết như của Thụy Sĩ là cách khả thi nhất để hỗ trợ Ukraine ngay lập tức.

Năm 2022, Thụy Sĩ đặt mua 5 hệ thống Patriot, dự kiến giao từ năm 2026 đến 2028. Giờ đây, ít nhất một phần trong số đó đang giúp Kiev giữ vững bầu trời.

Chính phủ Mỹ vừa phê duyệt một gói vũ khí trị giá 322 triệu USD dành cho Ukraina, bao gồm các phương tiện chiến đấu bọc thép và hệ thống tên lửa đất đối không. Đây là một phần trong nỗ lực của Washington nhằm tăng cường khả năng phòng thủ của Kiev trong bối cảnh xung đột với Nga vẫn tiếp diễn.

Thông tin từ Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, khoản 150 triệu USD sẽ được sử dụng để cung cấp, bảo dưỡng, sửa chữa và đại tu các phương tiện bọc thép của Mỹ mà Ukraina đang sở hữu. Đồng thời, 172 triệu USD còn lại sẽ dành cho việc cung cấp các hệ thống tên lửa đất đối không, nhằm giúp Ukraina nâng cao năng lực phòng không trước các cuộc tấn công từ Nga.

Gói viện trợ này được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump đang thúc đẩy sáng kiến tăng cường cung cấp vũ khí cho Ukraina. Tuy nhiên, các đồng minh châu Âu của Mỹ sẽ là bên chịu trách nhiệm chi trả. Mặc dù vậy, một số nước châu Âu như Pháp, Italy và Cộng hòa Czech đã quyết định không tham gia do tình hình tài chính không phù hợp.

Một câu hỏi lớn được đặt ra là liệu chính phủ Ukraina có thể tự chi trả cho gói vũ khí trị giá 322 triệu USD này hay không. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định rằng khả năng này rất khó xảy ra, bởi Ukraina đang phải đối mặt với nhiều thách thức về kinh tế và xã hội.

Tình hình kinh tế của Ukraina hiện nay là rất đáng lo ngại. Kể từ khi cuộc xung đột với Nga bùng phát vào năm 2022, tỉ lệ nghèo đói ở Ukraina đã tăng lên và chạm ngưỡng 37%. Kinh tế Ukraina từng có giai đoạn tăng trưởng từ năm 2014 cho đến trước khi xung đột xảy ra, nhưng chưa có giải pháp cụ thể để giải quyết tình trạng này.

Không chỉ vậy, Ukraina còn đang phải đối mặt với khủng hoảng thiếu người lao động. Tình trạng này có thể sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu như những cảnh báo về việc người dân Ukraina không muốn quay trở lại quê hương sau khi sống ở các nước phương Tây là đúng. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do bộ máy chính quyền bất ổn, các mối lo ngại về an ninh, cũng như sự thiếu chắc chắn trong các gói viện trợ quân sự từ phương Tây dành cho Ukraina.

Dân số của Ukraina đã giảm đáng kể trong những năm qua, từ gần 52 triệu người vào năm 1991 xuống còn 31,1 triệu vào năm 2024. Điều này cho thấy nếu Ukraina phải tự chi trả cho hàng trăm triệu USD vũ khí của Mỹ, gánh nặng tài chính sẽ là vô cùng lớn. Điều này không chỉ làm trầm trọng thêm tình hình kinh tế – xã hội vốn đã rất khó khăn mà còn gây áp lực nặng nề lên nguồn nhân lực đang thiếu hụt và khiến viễn cảnh phục hồi đất nước của Ukraina trở nên xa vời hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh hiện nay, Bộ Ngoại giao Mỹ và các cơ quan liên quan cần có những giải pháp cụ thể để hỗ trợ Ukraina vượt qua những thách thức này. Đồng thời, các đồng minh của Mỹ cũng cần có những đóng góp cụ thể để giúp Ukraina ổn định tình hình và xây dựng lại đất nước.