Tiếng khèn Lào không chỉ là một loại nhạc cụ truyền thống mà còn là biểu tượng của tình đoàn kết đặc biệt giữa Việt Nam và Lào.
Trong cái nắng nhẹ nhàng của buổi sáng tại vùng núi Xiengkhouang, chúng tôi có dịp ngồi bên bếp lửa cùng ông Buavanh Oudomsuk, một nghệ nhân khèn Lào nổi tiếng 66 tuổi đến từ bản Pungmane, huyện Phoukout.
Ông cầm trên tay chiếc khèn vừa được hoàn thiện và thổi lên giai điệu quen thuộc “Tình Lào-Việt,” một bản nhạc biểu tượng cho mối quan hệ keo sơn giữa hai dân tộc Việt Nam và Lào.
Ông Buavanh Oudomsuk thực hiện công đoạn khoét lỗ khèn.
Tiếng khèn ngân vang, lúc nhẹ nhàng như làn gió thoảng, lúc lại sâu lắng như đang kể lại câu chuyện về mối quan hệ hữu nghị và sự gắn bó thủy chung giữa hai dân tộc Việt Nam và Lào.
Ông Buavanh chia sẻ rằng không ai biết chính xác khèn Lào có từ bao giờ, nhưng nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân Lào, từ các đám cưới, lễ hội cho đến các buổi biểu diễn nghệ thuật.
Năm 2017, UNESCO đã công nhận “Tiếng khèn Lào” là Di sản Văn hóa Phi vật thể của nhân loại, và với những người dân như ông Buavanh, tiếng khèn luôn là một phần máu thịt, là tiếng lòng được cất lên từ bàn tay thô ráp và trái tim chan chứa tình yêu bản sắc.
Để tạo nên một chiếc khèn, nghệ nhân Buavanh cho biết trước hết phải biết thổi khèn, hiểu được cái hồn của nó. Ông bắt đầu học thổi khèn từ năm 12 tuổi và sau đó học làm khèn từ một nghệ nhân khác trong vòng 3 năm.
Quá trình làm khèn đòi hỏi sự kỳ công và tỉ mỉ, từ việc chọn nứa, tạo hình, cho đến việc lắp ráp các bộ phận. Bầu khèn được làm từ gỗ, phải chống nứt và mối mọt, trong khi lưỡi gà – “trái tim” của khèn – được làm từ đồng lá mỏng.
Ông Buavanh Oudomsuk thổi khèn Lào.
Dù ở tuổi cao, niềm đam mê với tiếng khèn của ông Buavanh vẫn không hề phai nhạt. Ông tiếp tục làm khèn và truyền dạy cho thế hệ trẻ, với hy vọng giữ gìn và phát huy di sản văn hóa quý giá này.
Tiếng khèn Lào không chỉ là âm nhạc dân gian mà còn là linh hồn của nhân dân Lào, là nhịp thở của người dân nơi đây từ bao đời nay. Chính vì thế, mỗi khi nghe tiếng khèn, người ta lại cảm thấy lòng mình dịu lại, như thể đã quen thân từ trước.