Tỉnh Vĩnh Long vừa chứng kiến sự ra đời của một bảo tàng độc đáo, dành để tôn vinh giá trị văn hóa và lịch sử của dừa sáp – một biểu tượng quen thuộc trong đời sống của người dân bản địa. Bảo tàng dừa sáp tại xã Tam Ngãi, được xây dựng với kinh phí hơn 20 tỷ đồng, đã chính thức khánh thành vào ngày 13/12/2024 sau gần 2 năm triển khai.
Công trình kiến trúc này được thiết kế trên diện tích gần 1.500m2, bao gồm 1 trệt và 2 lầu, không chỉ tái hiện sinh động câu chuyện về cây dừa sáp mà còn tôn vinh sự giao thoa văn hóa đặc sắc giữa 3 cộng đồng Kinh, Khmer và Hoa.
Không chỉ đơn thuần là nơi trưng bày các hiện vật liên quan đến dừa sáp, bảo tàng còn là một không gian tôn vinh những giá trị văn hóa độc đáo. Điểm nhấn đặc biệt của bảo tàng là khu vực tưởng niệm Hòa thượng Thạch Sô, người đã mang giống dừa sáp về Việt Nam vào năm 1924. Một bức tượng sáp sống động và gốc cây dừa sáp nguyên thủy 100 năm tuổi được bảo tồn trong khuôn viên bảo tàng là những hiện vật quý giá, góp phần làm phong phú thêm giá trị của công trình.
Anh Trần Duy Linh, người sáng lập Công ty TNHH chế biến dừa sáp Cầu Kè, là người đã dành nhiều năm để tìm hiểu về lịch sử của dừa sáp. Quá trình nghiên cứu và thu thập thông tin đã dẫn anh đến việc tiếp cận người dân, các vị sư, cao niên trong vùng và chuyên gia thực vật để lần theo dấu vết lịch sử của loại cây đặc biệt này.
Việc xây dựng bảo tàng không phải là một hành trình dễ dàng. Anh Linh đã gặp phải nhiều khó khăn về tài liệu khoa học, hiện vật thất lạc, khó khăn tài chính và sự thiếu kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo tàng, du lịch. Tuy nhiên, với đam mê và tinh thần bền bỉ, anh đã từng bước vượt qua những thách thức này. Nhiều hộ dân đã hiến tặng cổ vật, nông cụ trồng dừa cho bảo tàng. Các vị chức sắc Phật giáo, cao niên nhiệt tình hỗ trợ tư liệu và chính quyền địa phương luôn đồng hành, giúp anh hoàn thành ước mơ bảo tồn giá trị văn hóa và lan tỏa giá trị của dừa sáp.
Bảo tàng dừa sáp không chỉ là một công trình văn hóa, mà còn mở ra một hướng đi mới trong việc phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản. Mục tiêu của bảo tàng không đơn thuần là lợi nhuận mà là tạo ra giá trị bền vững cho cộng đồng, bảo tồn giống dừa sáp quý hiếm, nâng cao nhận thức văn hóa và thúc đẩy kinh tế địa phương.
Trong tương lai, bảo tàng sẽ đẩy mạnh các sản phẩm du lịch trải nghiệm, đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp; đồng thời kết nối với các đối tác trong và ngoài nước để đưa hình ảnh dừa sáp quê hương vươn xa, quảng bá những giá trị văn hóa đặc sắc của địa phương đến với công chúng quốc tế. Nhờ đó, góp phần thúc đẩy sự phát triển của du lịch địa phương và khẳng định giá trị của bảo tàng như một điểm đến hấp dẫn.